Perspektywy na pełno(s)prawne studiowania
14 listopada Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego zorganizowała jedenastą edycję konferencji „Pełno(s)prawny Student". Jej tematem był projekt ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce. W spotkaniu w Krakowie uczestniczył jeden z autorów planowanych zmian. „Nasze Sprawy" objęły patronat medialny nad tym wydarzeniem.
Trwają prace nad Ustawą 2.0, określaną mianem nowej konstytucji dla nauki. To sprzyjająca okazja, aby zwiększyć szanse edukacyjne osób z niepełnosprawnościami. Jedenasta edycja konferencji została więc w całości poświęcona regulacjom planowanym przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego. – Jesteśmy w dobrym momencie. Jest jeszcze czas, aby uzgadniać szczegóły, zmieniać zapisy. To dla nas możliwość, aby poprawić jakość pracy, dostępność środków finansowych, aby działania pełnomocników na rzecz studentów były lepiej widoczne na uczelni – powiedział Aleksander Waszkielewicz, prezes zarządu Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego.
Okazję do poznania głosu środowiska miał Mariusz Zielonka, który jest jednym z siedmiu autorów projektu ustawy i zastępcą dyrektora Departamentu Budżetu i Finansów w MNiSW. Do Pałacu Krzysztofory przybyli też m.in. pełnomocnik prezydenta Krakowa ds. osób niepełnosprawnych Bogdan Dąsal i dr Krzysztof Kurowski z Biura Rzecznika Praw Obywatelskich. Organizatorzy wydarzenia otrzymali dwa listy: od ministra zdrowia Konstantego Radziwiłła oraz minister edukacji narodowej Anny Zalewskiej.
Finanse pod lupą
Projekt ustawy Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce łączy materię z różnych ustaw. Prelegenci z Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego skupili się na nowelizacji w kontekście zapisów dotyczących osób z niepełnosprawnościami.
Jednym z najważniejszych kierunków planowanych zmian jest konsolidacja finansów. Propozycja ustawy przewiduje kilka dotacji zamiast kilkudziesięciu, co ma stanowić uproszczenie. Dotacje podmiotowe na kształcenie i badania będą mogły być skonsolidowane w jedną dotację dydaktyczno-badawczą. – To daje dwie możliwości, albo będzie większa elastyczność wydatkowania tych środków, jeśli będzie jeden duży strumień, albo mniejsza elastyczność w postaci wydzielonych funduszy, które również mają swoje plusy – poinformowała dr Anna Rdest, dyrektor ds. współpracy międzysektorowej z Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego. Dodała, że oprócz tego przewidziana jest dotacja inwestycyjna w trybie wnioskowym.
Fundusz będzie można wydatkować tylko na konkretny cel. Środki nie trafią bezpośrednio na konto, a zostaną ulokowane w Banku Gospodarstwa Krajowego. Ministerstwo zyska wgląd w to, na jakim poziomie uczelnia wykorzystuje środki.
– Są dwie opcje. Albo dotacja wpadnie w jeden duży worek dotacji dydaktyczno-badawczej. Tak naprawdę to wówczas kwestor decyduje, ile pieniędzy z tego wielomilionowego worka przeznaczy na dydaktykę, ile na kształcenie, ile na badania, a ile na studentów z niepełnosprawnościami. Albo staje się funduszem, gdzie wówczas nikt nie ma władzy nad tymi środkami, one są naznaczone, każda złotówka z funduszu musi pójść na cel niepełnosprawnościowy – powiedział Aleksander Waszkielewicz.
Co stanie się z niewykorzystanymi pieniędzmi? Projekt zakłada, że na kolejny rok można przenieść tylko do 10 proc. środków. Oszczędności z lat poprzednich pomniejszą dotację na fundusz w kolejnym roku. Rodzi się pytanie, czy nie jest to za mało. Komisja ds. Wyrównywania Szans Edukacyjnych przy Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP) zaproponowała, aby to było 30 proc.
Za, a nawet przeciw
Komisja ds. WSE przy KRASP analizuje projekt planowanych zmian. Uczestnicy wydarzenia poznali jej stanowisko dotyczące dotacji na wsparcie osób z niepełnosprawnościami. Przedstawiła je prof. dr hab. Janina Filek z Uniwersytetu Ekonomicznego w Krakowie. Przewodnicząca Komisji ds. WSE przy KRASP przyznała, że jest zwolenniczką reformy, ale część zapisów budzi niepokój, m.in. ze względu na możliwość interpretacji. – My proponujemy jednak pozostawienie dotychczasowego sposobu przekazywania dotacji. Poza tym, żeby uczelnie prywatne dostawały to w szybszym terminie, żeby nie były skazane na ten prawie półroczny okres braku pieniędzy, przy jednoczesnym zobowiązaniu uczelni publicznych do składania corocznego sprawozdania – powiedziała. Dodała, że pomysł z wprowadzeniem sprawozdania nie wynika z chęci zwiększania obowiązków administracyjnych. Jest odpowiedzią na głosy urzędników dotyczące marnowania pieniędzy przez uczelnie.
Mariusz Zielonka dokonał analizy projektu ustawy pod kątem wsparcia osób z niepełnosprawnościami. W trakcie swojego wystąpienia podkreślił, że jest otwarty na dialog i pomysły zgodne z obecnie obowiązującymi ramami prawnymi. Część wystąpienia wzbudziła sporo emocji, zwłaszcza wśród przedstawicieli uczelni. – Próbując znaleźć rozwiązanie, które będzie dobre, raczej starałem się działać na rzecz osób z niepełnosprawnościami, ponieważ w uczelniach niepublicznych te pieniądze są marnotrawione. W 2017 r. przekazaliśmy do uczelni niepublicznych 618 tys. zł z tej dotacji, co jest kroplą, jeśli chodzi o 41 mln zł dotacji całościowej, z czego 1 mln próbujemy odzyskać – powiedział zastępca dyrektora Departamentu Budżetu i Finansów w MNiSW. Zwrócił uwagę, że ustawa nakazuje mu przekazywanie środków, ale do dnia konferencji nie przydzielił wszystkich dotacji. Powód? Część uczelni nie odbiera korespondencji.
Notatka i obietnica
W programie konferencji znalazła się też część panelowa. Objęła ona dwie sesje, w każdej z nich uczestnicy mieli do wyboru jeden z czterech tematów warsztatowych. Burzliwa dyskusja była w grupie, która skupiła się na plusach i minusach dotacji i funduszu. Część osób rozmawiała o mechanizmach motywujących do przeznaczania środków w kolejnych latach na ten sam cel. Ponadto zostały wymienione poglądy o metodach efektywnej i sprawnej realizacji inwestycji, a także o monitorowaniu wydatkowania dotacji.
W trakcie drugiej sesji nie zabrakło wątków związanych z algorytmem naliczania dotacji oraz budowaniem i promowaniem dobrych praktyk. Zainteresowanie wzbudziły też różne modele struktur po stronie uczelni i ich rola w optymalnym wydatkowaniu. Dla jednej z grup kluczowy był mechanizm wypłaty środków w ciągu roku z MNSiW do uczelni.
– FIRR przygotuje notatkę z ustaleń warsztatowych, a następnie przekaże ją do ministerstwa. – Zakładam, że to jest początek procesu, że mamy możliwość pewnych zmian. Dostaliśmy wstępną obietnicę, jeżeli chodzi o zmianę 10 proc. na 30 proc. [kwestia przenoszenia środków na kolejny rok – przyp. red.], jest kwestia ustalenia wydzielonej puli na inwestycje w ramach dotacji inwestycyjnej – powiedział Aleksander Waszkielewicz.
Mariusz Zielonka zwrócił uwagę na napięty kalendarz prac nad ustawą. Jej podpisanie jest przewidziane na czerwiec 2018. Część przepisów ma obowiązywać od października 2018 r., przepisy finansowe od stycznia 2019 r.
Tekst i fot. Marcin Gazda
Data publikacji: 20.11.2017 r.
