W MEN zaprezentowano kurs polskiego języka migowego

Zespół kierowany przez dr. Pawła Rutkowskiego, składający się z niesłyszących i słyszących specjalistów w zakresie surdopedagogiki i lingwistyki migowej, przygotował na zlecenie MEN serię czterech podręczników elektronicznych zatytułowaną „Migaj razem z nami”. Głównymi autorkami treści składających się na kurs są: Joanna Filipczak, Monika Grabowska-Dobrowolska i Małgorzata Limanówka.

Rozpoczynając konferencję, szefowa MEN podkreśliła, że dzieci i dorośli ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi mają szczególne znaczenie w systemie edukacji. – Zmieniamy język, nie mówimy o dzieciach z niepełnosprawnościami, mówimy o specjalnej potrzebie – dodała minister Anna Zalewska.

Minister edukacji przypomniała również o zmianach prawnych, a także organizacyjnych w
kształceniu dzieci i młodzieży ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. – Po raz pierwszy Ministerstwo Edukacji Narodowej powiedziało jednoznacznie i zapisało, że subwencji oświatowej na dzieci ze specjalnymi potrzebami nie można przeznaczyć ani na inny typ szkół, ani na inne zadanie poza zadaniem oświatowym – zaznaczyła szefowa MEN.

Rutkowski przypomniał, że na świecie jedna osoba na tysiąc jest głucha, co oznacza, że w Polsce mowa jest o grupie kilkudziesięciotysięcznej mniejszości językowej. Osoby słyszące często nie zdają sobie sprawy z tego, że wokół nich są osoby posługujące się językiem migowym, ponieważ jest to „mniejszość rozproszona w naszym społeczeństwie”.

– Sytuacja jest o tyle specyficzna, inna niż w wypadku np. mniejszości etnicznych, że głusi nie mogą wykształcić kompetencji w języku migowym przez interakcję ze swoimi najbliższymi, bo olbrzymia większość z nich po prostu nie miga. Powoduje to, że głuche dziecko styka się z językiem migowym bardzo często relatywnie późno – wyjaśnił Rutkowski.

– Staraliśmy się dostosować nasz kurs do standardów nauczania języków, jakie obowiązują w przypadku języków fonicznych i migowych. Ten kurs pozwala, w naszym rozumieniu, np. przejście poziomów A1, A2. Oczywiście wszystko zależy od tempa pracy – dodał.

Wchodzące w skład serii książki pomocnicze są skierowane do dzieci rozpoczynających naukę migania. Pierwszy tom, stworzony z myślą o uczniach w wieku ok. 6-7 lat, służy zaprezentowaniu podstaw języka migowego oraz przybliżeniu zasad komunikacji wizualno-przestrzennej. Kolejne 3 tomy pomyślane są jako kontynuacja tomu pierwszego, przy czym każda część odpowiada jednemu półroczu nauki (przy typowym tempie pracy). Seria stanowi zestaw materiałów do nauki przez pełne dwa lata, a taki okres pozwala wykształcić kompetencję migową na poziomie wystarczającym do korzystania z innych materiałów w PJM (np. zaadaptowanych podręczników) nawet u dziecka, które nie miało wcześniej żadnego kontaktu z miganiem. Warto zauważyć, że modularna struktura kursu pozwala rozpocząć naukę na dowolnym poziomie (dopasowanym od indywidualnych kompetencji komunikacyjnych konkretnego ucznia).

Podręczniki z serii „Migaj razem z nami” nie zakładają biegłej znajomości języka polskiego przez ucznia – wprowadzanie nowego materiału i wszelkie ćwiczenia bazują przede wszystkim na materiałach wizualnych (ilustracjach oraz klipach wideo). Również wyjaśnienia gramatyczne opierają się w szerokim zakresie na eksplikacjach obrazkowych. Uniezależnia to proces nauki PJM od kompetencji gramatycznych w zakresie polszczyzny (które w wypadku wielu głuchych dzieci różnią się od kompetencji ich słyszących rówieśników).

Każda część przygotowana została w formie odrębnej aplikacji multimedialnej, która umożliwia pracę z podręcznikiem na komputerze stacjonarnym – zarówno w domu, jak i w klasie (z wykorzystaniem tablicy multimedialnej). Materiał w PJM prezentowany jest w postaci klipów video.

Poszczególne części są zbudowane w oparciu o stałą strukturę, którą można scharakteryzować w następujący sposób:
– kilkanaście lekcji w każdym podręczniku zostało podzielone na 4-5 rozdziałów tematycznych (ok. 230 stron na książkę);
– nowe słowa (znaki migowe) wprowadzane są zarówno w izolacji (zakresy tematyczne: dom, rodzina, szkoła, kolory, zwierzęta itp.), jak i w kontekście pozwalającym za zapoznanie się z uzusem (zwyczajem językowym) i łączliwością (krótkie teksty migowe, dialogi, bajki);
– wprowadzane są również elementy gramatyki wizualno-przestrzennej (struktura zdania oznajmującego, struktura zdania pytajnego, wyrażanie relacji przestrzennych, podstawowe konstrukcje klasyfikatorowe itp.);
– karty pracy dołączone do każdego rozdziału pozwalają na pracę z dzieckiem oraz powtarzanie materiału poza aplikacją;
– w utrwalaniu nowego materiału, powtarzaniu oraz sprawdzeniu stopnia przyswojenia materiału z poprzednich lekcji pomagają odpowiednie ćwiczenia;
– ważną część kursu stanowi funkcjonalny słowniczek.

Wybór reprezentatywnego dla PJM zasobu leksyki i konstrukcji gramatycznych został dokonany na podstawie obszernego korpusu wypowiedzi osób głuchych (największy zbiór nagrań migowych na świecie) stworzonego przez Pracownię Lingwistyki Migowej Uniwersytetu Warszawskiego.

Info i fot.: MEN, oprac. SzymSza
Kurs polskiego języka migowego A1 część 1
Kurs polskiego języka migowego A1 część 2
Kurs polskiego języka migowego A2 część 1
Kurs polskiego języka migowego A2 część 2
Prezentacja_PJM_dr P. Rutkowski_UW

Data publikacji: 23.02.2018 r.