Wieliczka i Tarnowskie Góry – śladami zabytków na Liście UNESCO to tytuł XXII Pleneru Malarskiego Artystów z Niepełnosprawnością organizowanego przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka, we współpracy z Fundacją Sztuki Osób Niepełnosprawnych z Krakowa, oraz towarzyszącej mu wystawy.
Plener odbędzie się od 27 do 29 czerwca 2022 r. W tym roku uczestnicy malować będą wnętrza kopalń – w pierwszym dniu Muzeum w kopalni soli w Wieliczce a w dwóch pozostałych kopalnię srebra w Tarnowskich Górach. Weźmie w nim udział 50 osób z różnych miejsc Polski.
Natomiast wystawa zostanie zaprezentowana w Muzeum jesienią.
Organizowanie plenerów malarskich w kopalni i do tego skierowanych do osób z niepełnosprawnościami to duże wyzwanie. Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka po raz pierwszy zdecydowało się na ten eksperyment w 1999 r. organizując plener w ekspozycji Muzeum w kopalni soli w Wieliczce na głębokości 135 m.
Towarzyszyły mu obawy czy jest to pomysł właściwy ze względu na bezpieczeństwo uczestników, słabe oświetlenie i chłód. Udział w nim był możliwy nawet dla osób poruszających się na wózkach bo, w muzeum w kopalni nie ma schodów, cała ekspozycja znajduje się na jednym poziomie. Okazało się, że dla osób poruszających się na wózkach sam pobyt w kopalni był leczniczym – i to nie ze względu na specyficzne powietrze kopalni soli, ale przede wszystkim na leczenie z obaw przed barierami i wyzwaniami.
Osoby te długo nie były w stanie uwierzyć, że naprawdę są w kopalni. A kiedy już do nich ten fakt dotarł zrozumiały, że skoro są w miejscu, o którym dotąd myśleli, że jest zupełnie poza ich zasięgiem, to są w stanie przekraczać inne bariery w codziennym życiu. Możliwość malowania w kopalni tak spodobała się uczestnikom, że chcieli tu wracać. Wielokrotnie plenery były organizowane w kopalni w Wieliczce a potem także w Bochni.
Plenery malarskie dla osób z niepełnosprawnościami mają działanie terapeutyczne. Pozwalają im oddać się pasjom, w których nie ustępują ludziom zdrowym, odkrywać nowe miejsca, do których prawdopodobnie sami by nie dotarli i poznawać nowe techniki malarskie pod okiem osób bardziej doświadczonych.
Ważna jest wystawa prezentująca owoce pleneru, ale także korzyść dla miejsc, które przyjmują uczestników, bo tworzą oni wyjątkową dokumentację malarską zabytków. Bardzo ważne jest także to, że plener umożliwia spotkanie się osób z różnych miejsc Polski, daje sposobność do nawiązywania nowych znajomości i przyjaźni.
Projekt realizowany był w różnych cyklach, od kilku lat uczestnicy wędrują śladami zabytków wpisanych na Listę UNESCO dokumentując je w swój niepowtarzalny sposób. Tegoroczny projekt realizowany jest przez Muzeum Żup Krakowskich Wieliczka we współpracy z Fundacją Sztuki Osób Niepełnosprawnych w Krakowie i Stowarzyszeniem Miłośników Ziemi Tarnogórskiej w Tarnowskich Górach.
Muzeum Żup Krakowskich w kopalni soli w Wieliczce
Ekspozycja muzeum znajduje się na głębokości 135 m (III poziom kopalni). Rozciąga się na długości 1,5 km. Prezentuje bogate i cenne dziedzictwo górnicze: unikatową kolekcję kieratów (maszyn wyciągowych) oraz innych urządzeń, maszyn, wózków, wentylatorów, narzędzi, duży zbiór okazów soli w tym kryształów, ale także sztukę (dzieła Jana Matejki i obrazy z niezachowanych kaplic z kopalni oraz cenny Róg Bractwa Kopaczy). Liczne ślady pozyskiwania soli zachowane są na ścianach ogromnych komór Maria Teresa i Saurau. W Muzeum dostępna jest też multimedialna kaplica św. Jana Pawła II i estradowa komora Alfonsa Długosza.
Ekspozycja Muzeum znajduje się w kopalni wpisanej na Listę UNESCO w 1978 r.
To tu odbył się w 1999 r. pierwszy plener Malarski Artystów Niepełnosprawnych „Uroki podziemi wielickich”, udowadniając, że kopalnia może być miejscem przyjaznym dla tworzących z niepełnosprawnościami i może też zaoferować bogactwo inspiracji. Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego przyznało temu wydarzeniu wyróżnienie SYBILLA w ogólnopolskim konkursie „ Najciekawsze wydarzenie 1999 roku”.
Kopalnia srebra w Tarnowskich Górach
Obecna trasa w kopalni soli w Tarnowskich Górach stanowi fragment podziemnych wyrobisk Królewskiej Kopalni Fryderyk, która funkcjonowała od 1784 roku. Szlak łączy ze sobą trzy dawne szyby górnicze: Anioł, Żmija i Szczęść Boże i prezentuje wykute w skale przodki górnicze, chodniki transportowe o różnej wysokości i potężne komory powstałe na przełomie XVIII i XIX w. Jedną z największych atrakcji jest przepływ łodziami Sztolnią Czarnego Pstrąga.
W 2004 roku podziemia zabytkowej kopalni i Sztolnia Czarnego Pstrąga zostały uznane za pomnik historii. W 2017 roku wpisano je na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO jako jeden z obiektów wpisu: Kopalnia rud ołowiu, srebra i cynku wraz z systemem gospodarowania wodami podziemnymi w Tarnowskich Górach.
Patronat medialny nad tym wydarzeniem kulturalnym sprawuje portal i periodyk „Nasze Sprawy” – Magazyn Informacyjny Osób Niepełnosprawnych.
pr/, fot. A. Grzybowski / arch. MŻK
Data publikacji: 24.06.2022 r.
