Lekcja wrażliwości z audiodeskrypcją
Śląski Teatr Lalki i Aktora ATENEUM w Katowicach, jako jeden z nielicznych teatrów w Polsce, nie zapomina o dzieciach i młodzieży z niepełnosprawnością. Obok udogodnień dla niedosłyszących cyklicznie już organizowane są w ATENEUM spektakle z audiodeskrypcją skierowane do osób z dysfunkcją wzroku.
9 października br. zaproszono uczniów Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Dzieci Niewidomych i Słabo Widzących im. Zofii Książek-Bregułowej w Dąbrowie Górniczej na spektakl „Szczurołap” autorstwa Bogumiły Rzymskiej, wyreżyserowany przez Janusza Ryl-Krystianowskiego w plastycznej wizji litewskiej scenografki Julii Skuratowej.
Legenda o Szczurołapie znana jest m.in. z baśni braci Grimm. Jej korzenie sięgają jednak znacznie głębiej. Dotyczą przełomu XII i XIII wieku, gdy „czarna śmierć”, czyli epidemia dżumy przetoczyła się falą przez Europę, zabierając życie wielu milionom ludzi. To właśnie wtedy w mieście Hameln – jak głosi wieść gminna – szczurołap, czyli pogromca szczurów, które roznosiły zarazę – wyprowadził je z miasta. Niestety zaginęło wówczas także ponad sto trzydzieścioro dzieci z tego miasteczka.
Bogumiła Rzymska opierając się o przekaz braci Grimm i historyczne zapiski przedstawiła Szczurołapa w sposób uniwersalny i metaforyczny.
Władze w miasteczku są bardzo restrykcyjne, życie mieszkańców jest podporządkowane policyjnej dyscyplinie. Szare, militarystyczne uniformy aktorów-reprezentantów mieszkańców podkreślają surowość państwa policyjnego. W podziemiach żyją Białe Szczury, które wierzą w magię. Wierzą, że kiedyś znów będą ludźmi, ale muszą w tym celu zdobyć zaczarowane złote pióro ptaka, którego dzień i noc strzegą strażnicy zmilitaryzowanego miasta. Jego burmistrz w swej krótkowzrocznej restrykcyjnej metodzie rządzenia zagubił ojcowską miłość i wrażliwość. Tymczasem jego syn zaprzyjaźnił się z Białym Szczurem. Kiedy całe miasto weźmie udział w obławie młody człowiek nie opuści swojego przyjaciela. Wrażliwy, tęskniący za bliskością i miłością ojca, chroni osaczonego przyjaciela. Przyjaźń i troska obu przyjaciół przywraca wrażliwość nieczułemu ojcu i strażnikom.
Spektakl był bardzo interesującą propozycją teatralną dla młodych odbiorców. Ta lekcja wrażliwości o pondaczasowych wartościach zawiera dobre i mądre przesłanie o sile sprawczej przyjaźni i lojalności, gorących uczuciach, które mogą zmienić bieg dziejów, potrafią przełamać stereotypy w myśleniu i braku porozumienia między różnymi istotami. To, co jest inne nie musi być złe – temat jakże ważny w aktualnej rzeczywistości!
Na tle szaroburych militarnych uniformów przedstawicieli władzy miasteczka, na pierwszy plan wysuwają się lalki Białych Szczurów w pięknych kolorowych strojach przypominających hiszpański dwór z XVII wieku uwieczniony na obrazach Diego Velasqueza.
Po spektaklu młodzi widzowie mogli dotknąć i przytulić lalki. Aktorzy pełni empatii opisywali każdemu dotykającemu jak one wyglądają, pozwalali im także „zobaczyć” swoje uniformy.
Lektorką w tym spektaklu była Beata Zawiślak. Autorami deskrypcji jest grupa słuchaczy studiów podyplomowych „Włączenie cyfrowe i społeczne: strony internetowe, audiodeskrypcja, multimedia” Uniwersytetu Śląskiego. Przygotowali oni audiodeskrypcję do „Szczurołapa” w ramach pracy dyplomowej. Na spektaklu w Ateneum całą grupę twórców reprezentowali Agnieszka, Ewelina i Tomek.
-Wspólnymi siłami stworzyliśmy nasze wspólne dziecko – powiedziała Agnieszka. – Praca nie była łatwa i mogę powiedzieć, że było to trudne wyzwanie.
– Mam nadzieję, że nie będzie to nasz ostatni spektakl z audiodeskrypcją, że uda się stworzyć ją nie tylko do spektakli, ale także do innych rodzajów sztuki – dodała Ewelina.
– Było to nasze pierwsze wyzwanie, pierwsze doświadczenie z opisaniem sytuacji w przestawieniu. Cieszy nas to, że możemy zrobić pracę dyplomową, która będzie wykorzystywana w praktyce. Było nam bardzo miło zobaczyć dzieci, które z tej pracy skorzystały – podsumował Tomek.
Widownia bardzo żywo reagowała podczas spektaklu i z radością trzeba podkreślić, że teatr jest już dla nich MUZĄ dobrze znaną.
Zasługa to wrażliwych, rewelacyjnych aktorów i dyrektor ATENEUM, Krystyny Kajdan, która za całokształt działań została wyróżniona przez prezydenta Katowic Marcina Krupę z okazji 150 rocznicy urodzin Miasta Katowice.
– Taki przekaz działa na dzieci pozytywnie. Także na te, które na co dzień są bardzo ruchliwe, nadpobudliwe. Tutaj na spektaklu są bardzo skupione. I to mnie bardzo cieszy, bo przecież chodzi o to, abyśmy różnym odbiorcom mogli prezentować nasze spektakle – powiedziała dyrektor Kajdan po przedstawieniu. – Spektakl pod względem artystycznym, scenograficznym, technicznym jest trudny, skomplikowany i bardzo ciekawy. Chcemy wychodzić z naszą propozycją do dzieci starszych – kontynuuje dyrektor Kajdan. – Obecnym na próbie generalnej gimnazjalistom ten spektakl bardzo się podobał.
W ubiegłym tygodniu zespół został zaproszony na Międzynarodowy Festiwal Teatrów Lalek w Toruniu.
Gratulując dyr. Krystynie Kajdan i aktorom wypada dodać, że spektakl z audiodeskrypcją „Szczurołap”w Teatrze ATENEUM został wystawiony w ramach projektu „Więcej Kultury Bez Barier”, który we wrześniu i październiku br. realizowała Fundacja Kultury Bez Barier w Warszawie.
Tekst i fot. Iwona Kucharska
Data publikacji: 15.10.2015 r.
