Włączeni w kulturę! – to hasło 17. edycji Europejskiego Festiwalu Filmowego Integracja Ty i Ja, który odbył się w Koszalinie, w terminie 3-7 listopada. Wyjątkowej, bo hybrydowej – część wydarzeń odbyła się na żywo, a część online. Było bardziej kameralnie, skromniej i pod wieloma względami trudniej niż zwykle, podkreślają organizatorzy, ale równie wartościowa.
Jak wiele imprez kulturalnych, również Europejski Festiwal Filmowy Integracja Ty i Ja stanął przed dylematem, czy w warunkach pandemii w ogóle zorganizować kolejną edycję. Jak to zrobić bez uszczerbku dla unikalnego charakteru imprezy, o którym stanowią przecież spotkania międzyludzkie, tak dramatycznie dziś ograniczone? Jaką formułę mu nadać, by była jednocześnie bezpieczna i artystycznie wartościowa?
– Musieliśmy zapewnić bezpieczeństwo sobie i uczestnikom festiwalu, wdrażając wszelkie związane z pandemią procedury sanitarne – mówi Barbara Jaroszyk, dyrektor Festiwalu. – Zmieniliśmy większość pierwotnych założeń programowych lub szukaliśmy dla wydarzeń adekwatnej do rzeczywistości formuły. Wiele decyzji podejmowaliśmy na gorąco, do ostatniego momentu reagując na zmieniające się niezależnie od nas okoliczności. Dostrzegam jednak w tej sytuacji i specjalnej edycji ogromną wartość. Przede wszystkim jestem dumna, że jako jedni z niewielu w Koszalinie i Polsce zdecydowaliśmy się zorganizować festiwal na żywo. Po raz kolejny sprawdziliśmy się jako zespół gotowy na największe wyzwania. Widzowie nas nie zawiedli, stawiając się na seansach jak co roku, a to oznacza autentyczne zainteresowanie nie tylko sztuką filmową w ogóle, ale i niełatwą tematyką niepełnosprawności.
17. EFF Integracja Ty i Ja odbył się wyjątkowo w listopadzie, a nie we wrześniu. Seanse konkursowe i specjalne widzowie obejrzeli w sali kina Alternatywa, w Koszalińskiej Bibliotece Publicznej. Spotkania z gośćmi, jurorami, a także te z cyklu Włączeni w kulturę, przeniosły się natomiast w przestrzeń wirtualną. Realizacja wydarzeń online była możliwa dzięki współpracy ze Studiem HD Politechniki Koszalińskiej – poza wspomnianymi spotkaniami transmitowało ono galę zamknięcia festiwalu. Uczelnia po raz pierwszy ufundowała Nagrodę Specjalną Rektora Politechniki Koszalińskiej w konkursie filmowym.
– Przeniesienie części wydarzeń do internetu było eksperymentem, ale okazało się fantastycznym rozwiązaniem, a efekt jest nie do przecenienia – mówi Barbara Jaroszyk. – Dzięki intensywnej aktywności online dotarliśmy do jeszcze większego grona odbiorców, a towarzysząca nam od lat fraza „bez barier” nabrała nowego wymiaru.
W spotkaniach online wzięli udział jurorzy – Jadwiga Jankowska-Cieślak – jedna z najwybitniejszych polskich aktorek oraz Kuba Czekaj – reżyser, Małgorzata Foremniak – fantastyczna aktorka, Anna Dzieduszycka – odtwórczyni głównej roli w konkursowym filmie Sukienka, Wojciech Retz, jeden z bohaterów filmu Na górze Tyrryry, Petro Aleksowski – operator i reżyser, również konkursowego Papcia Chmiela, Weronika Wojciechowska – fotografka oraz Krzysztof Głombowicz, dziennikarz i komentator sportowy.
Nie mogło w Koszalinie zabraknąć Łukasza Maciejewskiego, krytyka filmowego i teatralnego, który poprowadził część spotkań, a wcześniej Filmową Akademię Integracji, również w wersji online. Ideą cyklu od wielu lat towarzyszącemu festiwalowi, jest przybliżanie dzieł kinematografii związanych z niepełnosprawnością, a przez to zachęcanie do refleksji nad tematem. Akademia miała dwanaście odsłon, od końca sierpnia do listopada. Każda z nich została poświęcona innemu filmowi i opatrzona prelekcją, a całość złożyła na preludium festiwalu.
W konkursie filmowym o Motyle 2020 zmierzyły się 33 produkcje z całego świata, w tym 15 dokumentów, 12 fabuł i 6 produkcji amatorskich. Poza konkursem pokazane zostały znakomite, utytułowane filmy: Ikar. Legenda Mietka Kosza w reż. Macieja Pieprzycy, Babyteeth w reż. Shannon Murphy, Nadzwyczajni w reż. Tylera Nilsona i Mike’a Schwartza, Nadzieja w reż. Marie Sødahl, Nadzwyczajni w reż. Érica Toledano i Oliviera Nakache.
– Najbardziej doskwierał nam brak gwaru zwykle towarzyszącego naszym imprezom – przyznaje Dariusz Pawlikowski, dyrektor programowy 17. Europejskiego Festiwalu Filmowego Integracja Ty i Ja. – Na szczęście filmowcy, producenci i dystrybutorzy z całego świata zaproponowali mnóstwo wartościowych filmów. Chęć i potrzeba tworzenia spowodowały, że po kilkuset zgłoszeniach i selekcji mogliśmy pokazać kinematografie z ponad dwudziestu krajów. Obejrzeliśmy obrazy m.in. z Izraela, Iranu, Hiszpanii, Węgier, Chorwacji, Niemiec, Francji, Danii, Polski, Białorusi i Rosji. Tematyka i technika była zróżnicowana, a w kategorii fabularnej pokazaliśmy nawet animację. Z powodu zamknięcia na świat zewnętrzny amatorów działających w różnych ośrodkach społecznych, obawialiśmy się zmiany formuły, ale w finale okazało się, że osób wrażliwych na sztukę nic nie powstrzyma przed filmową ekspresją. Stąd mogliśmy przeprowadzić bardzo ważną dla idei festiwalu kategorię amatorską. Działając w warunkach ekstremalnych i przestrzegając wyśrubowanych warunków sanitarnych, bardzo cieszyliśmy się, że sala na każdym seansie była zapełniona w wymaganych 25 procentach.
Festiwalowi towarzyszyła wystawa Matka Boska w odsłonach Marcina Mariaka, artysty z niepełnosprawnością pochodzącego z Białogardu, na którą złożyło się siedemnaście niesamowitych obrazów oraz wystawa podsumowująca projekt Fotokonfrontacje, realizowany w ramach EFF Integracja Ty i Ja w latach 2015-2019. Efektem spotkań fotografików i modeli są niecodzienne portrety ujęte w różne estetyczne i formalne ramy. Każdy z nich to osobna historia, razem – opowieść o pięknych, silnych i inspirujących ludziach.
Rękawicę w tym trudnym roku podjęli mimo wszystko organizatorzy Małych Festiwali Ty i Ja w wielu miejscowościach Polski, przygotowując własne wydarzenia, zajęcia i projekcje filmowe. Kina studyjne w dużych miastach pokazało wybrane festiwalowe filmy (4 i 5 listopada).
– Filmy prezentowane na festiwalu nie zawsze są łatwą rozrywką, często zmuszają do głębokiej refleksji, dyskusji i zastanowienia się nad rzeczami ważnymi – mówi Dariusz Pawlikowski. – Jednak waga tematu, prezentowane filmy, świetne jury, festiwalowi goście, rozmowy z nimi online oraz sami widzowie sprawili, że mieliśmy inne niż zwykle, ale jednak prawdziwe filmowe święto.
Autorem festiwalowego plakatu jest Grzegorz Otulakowski, koszaliński artysta, plakacista i grafik.
Po obejrzeniu filmów biorących udział w konkursie jury jednogłośnie przyznało Nagrody Główne – Motyle 2020 i wyróżnienia:
- Motyl 2020 w kategorii filmu amatorskiegootrzymuje film Zadanie w reżyserii Dariusza Janiczaka, za dystans i poczucie humoru w przedstawieniu procesu dojrzewania do samodzielności osób z niepełnosprawnością.
- Wyróżnienie w kategorii filmu amatorskiegodla filmu Chorzowskie bery i bojki w reżyserii Sylwii Pradelok-Świerc i Pawła Mikołajczyka za ogromny wkład i wspólny trud organizacji przedsięwzięcia z udziałem bardzo wielu osób, którym udało się stworzyć spójny i pełny obraz.
- Wyróżnienie w kategorii filmu amatorskiegodla filmu Monolog stereo w reżyserii Mariusza Wieliczko za skromność i krystaliczną czystość przedstawienia podjętego tematu.
- Motyl 2020 w kategorii filmu dokumentalnegodla filmu Uścisków twoich mi potrzeba w reżyserii Andreja Kuciły za bijące z obrazu ciepło, sposób przedstawienia głębokiej relacji bohaterów oraz tajemnicę porywającą widza.
- Wyróżnienie w kategorii filmu dokumentalnegodla filmu Co zdarzy się jutro w reżyserii Anastasii Shtandke za przedstawienie wnętrza sportsmenki w sposób delikatny i poruszający.
- Wyróżnienie w kategorii filmu dokumentalnegodla filmu Przeprowadzka w reżyserii Omera Ben Davida za uniwersalną opowieść o przyjaźni i wchodzeniu w dorosłość.
- Wyróżnienie w kategorii filmu dokumentalnegodla filmu Maricarmen w reżyserii Sergia Morkina za intymną atmosferę obrazu, wspaniałe zdjęcia, stworzenie poczucia, że to bohaterka filmu zaprosiła nas do swojego codziennego życia.
- Motyl 2020 w kategorii filmu fabularnegootrzymuje film Sukienka w reżyserii Tadeusza Łysiaka za podjęcie trudnego tematu potrzeby miłości, który został przedstawiony w sposób subtelny i uniwersalny, tworząc film spełniony pod każdym względem.
- Wyróżnienie w kategorii filmu fabularnegodla aktorki Anny Dzieduszyckiej za rolę w filmie Sukienka za ogromną odwagę i profesjonalizm.
- Wyróżnienie w kategorii filmu fabularnegodla aktora Tommy’ego Jessopa za rolę w filmie Niewinność w reżyserii Bena Reida za naturalną grę, wykazanie się talentem aktorskim oraz wielobarwność portretowanej postaci.
- Motyl 2020 Nagrodę Specjalną Rektora Politechniki Koszalińskiejotrzymuje film Życie nr 2 w reżyserii Krzysztofa Włostowskiego za odwagę twórczą i osobistą w przedstawieniu własnych przeżyć oraz za stworzenie dobrego obrazu przy pomocy minimalistycznych środków.
- Nagrodę publiczności Motyl 2020otrzymuje film Na górze Tyrryry w reżyserii Renaty Kijowskiej.
Laureaci dowiedzieli się o nagrodach przed rozpoczęciem uroczystości zakończenia Festiwalu. Andrej Kuciła, Dariusz Janiczak i Krzysztof Włostowski przesłali słowa podziękowań i kilka swoich refleksji w związku z Festiwalem. Nie trzeba dodawać, że bardzo się cieszą z festiwalowych Motyli.
Festiwal uznał za zakończony prezydent Koszalina Piotr Jedliński. Za rok spotkamy się na Festiwalu, który stanie się pełnoletni. Na zakończenie widzowie zobaczyli ostatni film tegorocznego Festiwalu – pozakonkursowy obraz norweski Nadzieja z przesłaniem, aby jego tytuł był optymistycznym mottem dla nas wszystkich na najbliższą przyszłość.
Anna Makochonik, fot. Wojciech Szwej
Data publikacji: 12.11.2020 r.
