Działalność kontrolna PFRON

20.06.2013

Opis działań kontrolnych przeprowadzanych na podstawie art. 22a (w zakresie prawidłowości realizacji przepisu art. 22 ustawy o rehabilitacji), art. 25d ust. 1 (refundacja składek na ubezpieczenia społeczne) lub art. 26a ust. 10 ustawy o rehabilitacji (miesięczne dofinansowanie do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych)

Prezes Zarządu Funduszu w zakresie przewidzianym ustawą z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2011 r Nr 127, poz. 721 z późn. zm.), zwanej dalej „ustawą o rehabilitacji”, sprawuje kontrolę nad prawidłowością:

1. realizacji przepisu art. 22 ustawy o rehabilitacji, określającego warunki i zasady obniżenia wpłat na Fundusz;

2. refundacji składek na ubezpieczenia społeczne;

3. wysokości miesięcznego dofinansowania do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych oraz danych w dokumentach składanych do Funduszu przez pracodawcę.

Podstawa prawna

Kontrole prowadzone są zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 20 grudnia 2012 r. w sprawie trybu i sposobu przeprowadzania kontroli przez organy upoważnione do kontroli na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z dnia 9 stycznia 2013 r. poz. 29) wydanym na podstawie art. 34 ust. 9 ustawy o rehabilitacji.

Czynnościom kontrolnym podlegają:

1. Sprzedający lub nabywca określony w art. 22 ust. 1 ustawy o rehabilitacji w zakresie prawidłowości realizacji przepisu art. 22 ustawy o rehabilitacji.

2. Wnioskodawca w zakresie refundacji składek na ubezpieczenia społeczne opisanych w art. 25a ustawy o rehabilitacji.

3. Pracodawca w zakresie miesięcznego dofinansowania do wynagrodzenia pracownika niepełnosprawnego przysługującego ze środków Funduszu zgodnie z art. 26a – 26c ustawy o rehabilitacji oraz danych w dokumentach składanych do Funduszu przez pracodawcę.

Cel kontroli

Celem kontroli jest zbadanie stanu faktycznego i prawnego w zakresie spełniania przez podmiot kontrolowany warunków jego dotyczących, określonych w ustawie o rehabilitacji, a w odniesieniu do beneficjentów Funduszu także w zakresie zgodności kwot otrzymanej pomocy ze środków Funduszu z przepisami prawa.

Postępowanie kontrolne

1. Kontrolę przeprowadza się na podstawie pisemnego upoważnienia do przeprowadzenia kontroli. W trakcie przeprowadzania kontroli Prezes Zarządu PFRON, w uzasadnionych przypadkach, może zmienić zakres, miejsce i termin kontroli, wydając nowe upoważnienie.

2. Kontrola jest przeprowadzana:

– w siedzibie podmiotu kontrolowanego lub miejscu prowadzenia działalności przez podmiot kontrolowany, w dniach i godzinach jego pracy;

– w uzasadnionych okolicznościach kontrola może być przeprowadzona poza godzinami pracy podmiotu kontrolowanego lub w dni wolne od pracy;

– w miejscu i godzinach świadczenia pracy przez pracowników podmiotu kontrolowanego, w obecności kierownika tego podmiotu;

– w siedzibie organu upoważnionego do kontroli.

3. Kontrola może być przeprowadzona jako:

– kompleksowa – obejmująca całokształt działań podmiotu kontrolowanego w zakresie realizacji zadań określonych w ustawie;

– problemowa – obejmująca sprawdzenie realizacji wybranego zadania lub grupy zadań realizowanych przez podmiot kontrolowany;

– sprawdzająca – której celem jest stwierdzenie wykonania zaleceń pokontrolnych;

– doraźna – której celem jest zbadanie prawidłowości działania podmiotu kontrolowanego w zakresie określonego zagadnienia wynikającego ze skargi, wniosku lub informacji pochodzących ze środków komunikacji społecznej.

4. Kierownik podmiotu kontrolowanego na co najmniej 7 dni przed rozpoczęciem kontroli kompleksowej lub problemowej musi zostać zawiadamiany na piśmie lub w formie dokumentu elektronicznego o miejscu, zakresie i terminie kontroli.

5. Przed przystąpieniem do kontroli kontrolujący okazują kierownikowi podmiotu kontrolowanego:

– upoważnienie zawierające: oznaczenie organu upoważnionego do kontroli, numer i datę wydania upoważnienia; imiona i nazwiska oraz numery dokumentów potwierdzających tożsamość kontrolujących; imię i nazwisko kierownika zespołu, powołanie podstawy prawnej kontroli, nazwę i adres podmiotu kontrolowanego, zakres kontroli, miejsce i termin przeprowadzenia kontroli, w przypadku uzasadnionym zakresem kontroli – wskazanie jednostek organizacyjnych podmiotu kontrolowanego objętych kontrolą;

– dokumenty potwierdzające tożsamość;

– upoważnienia do przetwarzania danych osobowych.

6. W przypadku korzystania podczas kontroli z pomocy biegłego, podjęcie przez biegłego zleconych mu czynności w siedzibie podmiotu kontrolowanego następuje po zawiadomieniu kierownika podmiotu kontrolowanego.

7. Kierownik podmiotu kontrolowanego:

– może w formie pisemnej wyznaczyć osobę fizyczną, która będzie go reprezentowała w zakresie kontroli;

– wystąpić do Prezesa Zarządu PFRON o wyłączenie kontrolującego z kontroli, jeżeli wszczęto wobec niego postępowanie karne o przestępstwo ścigane z urzędu lub stwierdzono przyczyny mogące wpłynąć na jego bezstronność, w szczególności jeżeli w ciągu 2 lat przed otrzymaniem upoważnienia był przedstawicielem lub pracownikiem podmiotu kontrolowanego;

– zapewnia kontrolującym oraz biegłym upoważnionym do udziału w kontroli warunki i środki niezbędne do sprawnego przeprowadzenia kontroli, w szczególności zapewnia: swobodny wstęp i poruszanie się po terenie podmiotu kontrolowanego, w miarę możliwości, samodzielne zamykane pomieszczenie, jeżeli jest to niezbędne do przeprowadzenia kontroli, wydzielone miejsce do przechowywania dokumentów i zabezpieczonych przedmiotów;

– w przypadku, gdy dokumentacja dotycząca działalności podmiotu kontrolowanego jest prowadzona lub przechowywana poza siedzibą podmiotu kontrolowanego, na żądanie kontrolującego zapewnia dostęp do tej dokumentacji w swojej siedzibie albo w miejscu jej prowadzenia lub przechowywania;

– potwierdza za zgodność z oryginałem sporządzone kopie dokumentów i wydruków.

8. W czasie trwania kontroli kontrolujący:

– dokonują ustaleń stanu faktycznego na podstawie zebranych w toku kontroli dowodów, które przechowuje się w sposób uniemożliwiający dostęp do nich bez zgody kontrolujących;

– badają dokumenty;

– żądają udzielenia zeznań i wyjaśnień w wyznaczonym terminie oraz przyjmują zeznania i wyjaśnienia;

– przeprowadzają oględziny.

9. Wyniki przeprowadzonej kontroli kontrolujący przedstawiają w protokole kontroli (sporządzonym w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach – po jednym dla podmiotu kontrolowanego i dla kontrolujących), który zawiera opis stanu faktycznego stwierdzonego w toku kontroli, w tym opis ustalonych nieprawidłowości lub naruszeń prawa. Jeżeli w wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości lub naruszeń prawa, w protokole kontroli dokonuje się odpowiedniej adnotacji.

10. Protokół kontroli i każdą stronę protokołu podpisują kontrolujący i kierownik podmiotu kontrolowanego.

11. Kierownik podmiotu kontrolowanego może:

– zgłosić, przed podpisaniem protokołu kontroli, umotywowane zastrzeżenia co do ustaleń zawartych w protokole. Zastrzeżenia zgłasza się na piśmie w terminie 7 dni od dnia otrzymania protokołu kontroli. W razie zgłoszenia zastrzeżeń kontrolujący dokonują ich analizy i, w miarę potrzeby, podejmują dodatkowe czynności kontrolne, a w przypadku stwierdzenia zasadności zastrzeżeń – zmieniają lub uzupełniają odpowiednią część protokołu kontroli. W razie nieuwzględnienia zastrzeżeń w całości lub w części, kontrolujący przekazują na piśmie swoje stanowisko zgłaszającemu zastrzeżenia;

– odmówić podpisania protokołu kontroli. O odmowie podpisania protokołu kontroli kontrolujący zamieszczają wzmiankę w protokole. Odmowa podpisania protokołu kontroli przez kierownika podmiotu kontrolowanego nie stanowi przeszkody do podpisania protokołu przez kontrolujących i realizacji ustaleń kontroli.

12. Po podpisaniu protokołu kontroli nie dokonuje się w nim poprawek z wyjątkiem oczywistych omyłek pisarskich: kontrolujący prostują je parafując sprostowania.

13. W przypadku stwierdzenia w wyniku kontroli nieprawidłowości lub naruszeń prawa w zakresie przedmiotu kontroli, niezwłocznie po podpisaniu protokołu kontroli, sporządzane jest wystąpienie pokontrolne, które przekazuje się kierownikowi podmiotu kontrolowanego. Wystąpienie pokontrolne zawiera ocenę kontrolowanej działalności, wynikającą z ustaleń opisanych w protokole kontroli, a także uwagi i zalecenia pokontrolne zmierzające do usunięcia stwierdzonych nieprawidłowości lub naruszeń prawa.

14. Jeżeli stwierdzone w wyniku kontroli nieprawidłowości lub naruszenia prawa wskazują na konieczność podjęcia działań przez właściwe organy państwowe lub samorządowe, organ upoważniony do kontroli przekazuje wystąpienie pokontrolne do tych organów oraz informuje o tym kierownika podmiotu kontrolowanego.

15. Kierownik podmiotu kontrolowanego, w terminie wyznaczonym w wystąpieniu pokontrolnym, zawiadamia Prezesa Zarządu PFRON o sposobie wykorzystania uwag i wykonania zaleceń pokontrolnych oraz o podjętych działaniach lub przyczynach niepodjęcia tych działań.

16. Jeżeli kierownik podmiotu kontrolowanego nie zastosował się w wyznaczonym terminie do zaleceń pokontrolnych, Prezes Zarządu Funduszu podejmuje decyzję co do dalszego postępowania.

17. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w wyniku kontroli wnioskodawcy w zakresie refundacji składek na ubezpieczenie społeczne, Prezes Zarządu Funduszu wydaje decyzję nakazującą zwrot wypłaconej refundacji składek na ubezpieczenia społeczne w zakresie stwierdzonych nieprawidłowości.

18. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w wyniku kontroli przeprowadzonej u pracodawcy w zakresie miesięcznego dofinansowania, Prezes Zarządu Funduszu wydaje:

– decyzję nakazującą zwrot wypłaconego dofinansowania w zakresie stwierdzonych nieprawidłowości;

– decyzję o wstrzymaniu dofinansowania do czasu zwrotu wypłaconego dofinansowania – decyzja podlega wykonaniu z dniem wydania.

19. Jeżeli w wyniku kontroli, przeprowadzonej u sprzedającego albo nabywcy – o których mowa w art. 22 ustawy o rehabilitacji, stwierdzono nieprawidłowości lub naruszenia prawa, wskazujące na konieczność podjęcia działań przez właściwe organy państwowe lub samorządowe, Prezes Zarządu Funduszu przekazuje wystąpienie pokontrolne do tych organów oraz informuje o tym kierownika podmiotu kontrolowanego.

20. Jeżeli w wyniku kontroli, przeprowadzonej u nabywcy, o którym mowa w art. 22 ustawy o rehabilitacji, stwierdzono nieprawidłowości lub naruszenia prawa dotyczące wysokości miesięcznych wpłat na PFRON, o których mowa w art. 21 ustawy o rehabilitacji, Prezes Zarządu Funduszu, na podstawie art. 49 ust. 1 wszczyna postępowanie zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja podatkowa.

Zgodnie z art. 56b ustawy o rehabilitacji, kto udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli lub zgłasza nieprawdziwe dane, udziela nieprawdziwych wyjaśnień lub odmawia ich udzielenia podlega karze grzywny do 5 000 złotych.

Opis działań kontrolnych wobec beneficjentów Funduszu na podstawie art. 51 ust. 3 pkt 6 ustawy o rehabilitacji – wykorzystania środków przekazywanych na realizację zadań określonych ustawą

Zarząd PFRON, w zakresie przewidzianym ustawą o rehabilitacji, sprawuje kontrolę nad wykorzystaniem środków Funduszu przekazywanych na realizację zadań podmiotom kontrolowanym.

Podstawa prawna

Kontrola prowadzona jest zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 22 marca 2004 r. w sprawie zasad i trybu sprawowania kontroli przez Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych (Dz. U. Nr 63, poz. 586), wydanym na podstawie art. 51 ust. 3f ustawy o rehabilitacji.

Czynnościom kontrolnym podlegają:

1. Podmioty realizujące zadania zlecone przez Fundusz lub inne zadania wynikające z ustawy o rehabilitacji (…) – na podstawie zawartych z nimi umów, w tym pracodawcy prowadzący zakład pracy chronionej, którzy otrzymali zgodnie z art. 32 ustawy o rehabilitacji:

– dofinansowanie w wysokości do 50% oprocentowania zaciągniętych kredytów bankowych pod warunkiem wykorzystania tych kredytów na cele związane z rehabilitacją zawodową i społeczną osób niepełnosprawnych,

– zwrot dodatkowych kosztów wynikających z zatrudnienia osób niepełnosprawnych budowy lub rozbudowy obiektów i pomieszczeń zakładu, transportowych, administracyjnych.

2. Samorząd wojewódzki.

3. Samorząd powiatowy.

Cel kontroli

Celem kontroli jest sprawdzenie stanu faktycznego i prawnego w zakresie wykorzystania środków Funduszu co do zgodności z prawem, celowości wykorzystania tych środków i oszczędności wydatków oraz zachowania zasady uzyskiwania najlepszych efektów z danych nakładów.

Postępowanie kontrolne

1. Kontrolę przeprowadza się na podstawie pisemnych upoważnień do przeprowadzenia kontroli, wydanych przez Prezesa Zarządu Funduszu. W uzasadnionych przypadkach Prezes Zarządu może kontrolę przedłużyć, zmienić jej zakres i termin ważności upoważnienia.

2. Kontrolę przeprowadza się w miarę możliwości w sposób niezakłócający funkcjonowania podmiotu kontrolowanego w:

– siedzibie podmiotu kontrolowanego, w dniach i godzinach pracy;

– miejscach realizacji zadań określonych w ustawie;

– uzasadnionych przypadkach kontrola może być przeprowadzona w dni wolne od pracy lub poza godzinami pracy podmiotu kontrolowanego, a także w siedzibie oddziału Funduszu, na podstawie polecenia przeprowadzenia kontroli.

3. Kontrola może być przeprowadzana jako:

– kompleksowa – dokonywana wyłącznie przez zespół kontrolerów, obejmująca całokształt działalności podmiotu kontrolowanego w zakresie wykorzystania środków Funduszu na realizację zadań określonych w ustawie;

– problemowa – obejmująca wykorzystanie środków Funduszu na wybrane zadania realizowane przez podmiot kontrolowany;

– sprawdzająca – której celem jest stwierdzenie wykonania zaleceń pokontrolnych.

4. Przed przystąpieniem do czynności kontrolnych kontroler okazuje kierownikowi podmiotu kontrolowanego:

– upoważnienie, które zawiera oznaczenie organu upoważnionego do kontroli, numer i datę wystawienia, imię i nazwisko kontrolera, numer legitymacji służbowej kontrolera, imię i nazwisko kierownika zespołu (jeżeli do kontroli skierowano zespół kontrolerów) przywołanie podstawy prawnej kontroli, nazwę podmiotu kontrolowanego, zakres kontroli, termin ważności upoważnienia, pieczęć i podpis Prezesa Zarządu Funduszu;

– legitymację służbową;

– upoważnienie do przetwarzania danych osobowych oraz

– informuje o przedmiocie kontroli i uprawnieniu do uczestniczenia pracownika podmiotu kontrolowanego w czynnościach kontrolnych.

5. Kierownik podmiotu kontrolowanego:

– nieodpłatnie zapewnia kontrolerowi warunki i środki niezbędne do sprawnego przeprowadzenia kontroli, poprzez:

– dostęp do niezbędnej dokumentacji w zakresie objętym kontrolą,

– sporządzanie kopii dokumentów będących przedmiotem kontroli,

– terminowe udzielanie wyjaśnień przez pracowników,

– jeżeli jest to niezbędne do przeprowadzenia kontroli, zabezpiecza wydzielone miejsce do przechowywania dokumentów i zabezpieczonych przedmiotów;

– na wniosek kontrolera kierownik podmiotu kontrolowanego potwierdza zgodność sporządzanych na potrzeby kontroli kopii, odpisów i wyciągów z dokumentów z oryginałami;

– może w formie pisemnej wyznaczyć osobę fizyczną, która będzie go reprezentowała w zakresie kontroli;

– może wystąpić do Prezesa Zarządu PFRON o wyłączenie kontrolującego z kontroli, jeżeli wszczęto wobec niego postępowanie karne o przestępstwo ścigane z urzędu lub stwierdzono przyczyny mogące wpłynąć na jego bezstronność, w szczególności jeżeli w ciągu 2 lat przed otrzymaniem upoważnienia był przedstawicielem lub pracownikiem podmiotu kontrolowanego;

– może złożyć do Prezesa Zarządu PFRON skargę na kontrolera, jeżeli ma zastrzeżenia co do sposobu przeprowadzenia kontroli.

2. W czasie trwania kontroli kontroler ma prawo do wstępu na teren obiektów podmiotu kontrolowanego bez obowiązku uzyskania przepustki.

3. W czasie trwania kontroli kontrolujący:

– badają dokumenty;

– przyjmują zeznania i wyjaśnienia – każdy może złożyć kontrolerowi ustne lub pisemne oświadczenie w zakresie przedmiotu kontroli;

– przeprowadzają oględziny w obecności osoby odpowiedzialnej za przedmiot oględzin lub kierownika podmiotu kontrolowanego;

– mogą korzystać z pomocy biegłego – podjęcie przez biegłego zleconych mu czynności w siedzibie podmiotu kontrolowanego następuje na podstawie wystawionego przez Prezesa Zarządu Funduszu upoważnienia, w obecności kontrolera, po uzgodnieniu z kierownikiem podmiotu kontrolowanego.

4. Z przeprowadzonej kontroli kontrolujący sporządza protokół w dwóch jednobrzmiących egzemplarzach, po jednym dla podmiotu kontrolowanego (bez załączników) i Funduszu. Protokół kontroli zawiera opis stanu faktycznego stwierdzonego w trakcie kontroli, w tym opis ustalonych nieprawidłowości i uchybień, w miarę możliwości wskazania przyczyn ich powstania oraz osób za nie odpowiedzialnych, a także zakres i skutki naruszeń prawa oraz innych nieprawidłowości. Jeżeli w wyniku przeprowadzonej kontroli nie stwierdzono nieprawidłowości lub naruszeń prawa, w protokole kontroli dokonuje się odpowiedniej adnotacji.

5. Protokół kontroli podpisują oraz każdą kartę protokołu parafują kierownik podmiotu kontrolowanego i kierownik zespołu.

6. Przed podpisaniem protokołu kontroli kierownik zespołu umożliwia kierownikowi podmiotu kontrolowanego zapoznanie się z treścią protokołu, który powinien następnie protokół podpisać.

7. Kierownik podmiotu kontrolowanego może:

– zgłosić, przed podpisaniem protokołu kontroli, umotywowane zastrzeżenia co do ustaleń zawartych w protokole. Zastrzeżenia zgłasza się na piśmie w terminie 7 dni od dnia otrzymania protokołu kontroli. W razie zgłoszenia zastrzeżeń kontrolujący dokonują ich analizy i, w miarę potrzeby, podejmują dodatkowe czynności kontrolne, a w przypadku stwierdzenia zasadności zastrzeżeń – zmieniają lub uzupełniają odpowiednią część protokołu kontroli. W razie nieuwzględnienia zastrzeżeń w całości lub w części, kierownik zespołu przekazuje na piśmie swoje stanowisko zgłaszającemu zastrzeżenia;

8. Na podstawie wyników kontroli Zarząd Funduszu kieruje do podmiotu kontrolowanego wystąpienie pokontrolne, w którym wskazuje rodzaj nieprawidłowości, przyczyny, a także zalecenia zmierzające do ich usunięcia lub usprawnienia pracy jednostki w zakresie realizacji zadań określonych w ustawie.

9. Podmiot kontrolowany w terminie 30 dni od dnia doręczenia wystąpienia pokontrolnego informuje Zarząd Funduszu o wykonaniu zaleceń lub przyczynach ich niewykonania.

10. W przypadku uniemożliwienia przez podmiot kontrolowany przeprowadzenia kontroli lub niezastosowania się przez podmiot kontrolowany do zaleceń pokontrolnych w wyznaczonym terminie oraz nieuwzględnienia przez Zarząd Funduszu zastrzeżeń lub wyjaśnień podmiotu kontrolowanego, Prezes Zarządu Funduszu podejmuje czynności mające na celu doprowadzenie do stanu zgodnego z prawem, informuje o uchybieniach odpowiedni organ nadzoru nad podmiotem kontrolowanym, w celu dalszej realizacji kieruje sprawę do właściwej jednostki organizacyjnej PFRON.

11. Środki Funduszu podlegają zwrotowi w kwocie ustalonej w wyniku kontroli w zakresie stwierdzonych nieprawidłowości, określonej w drodze decyzji nakazującej zwrot wypłaconych środków wraz z odsetkami naliczonymi od tej kwoty, od dnia jej otrzymania, w wysokości określonej jak dla zaległości podatkowych.

Info: PFRON

Data publikacji: 20.06.2013 r.