Nowelizacja potrzebna, ale czy nie za późno?
Krajowy Związek Rewizyjny Spółdzielni Inwalidów i Spółdzielni Niewidomych zaprosił na konferencję na temat zapowiadanych i realizowanych zmian w systemie zatrudniania osób niepełnosprawnych, która odbyła się w dniach 5-6 lipca br.. Jej tematyka przyciągnęła szeroką reprezentację przedstawicieli spółdzielni, żywo zainteresowanych najnowszymi zmianami. W spotkaniu udział wzięli zaproszeni goście: po raz pierwszy na spotkanie organizowane przez Związek przybył poseł Marek Plura - przewodniczący Parlamentarnego Zespołu ds. Osób Niepełnosprawnych oraz niezawodnie przybył prezes Zarządu PFRON - Wojciech Skiba.
Głównym tematem spotkania było szczegółowe omówienie zakończonych w Sejmie prac nad zmianami w ustawie o rehabilitacji. Projekt noweli został przekazany do Senatu i z dużym prawdopodobieństwem wejdzie w życie od 1 września br. Nowelizacja ta, w jednym z punktów, przewiduje korzystną dla pracodawców osób z niepełnosprawnością zmianę podstawy do wyliczeń dofinansowań do wynagrodzeń tych osób. Zmiana ta, zaprezentowana jeszcze w lutym br., miała wejść w życie do końca czerwca, była jednak przedmiotem przeciągających się prac sejmowych. Niestety, w wyniku przedłużania procesu legislacyjnego, wspomniana poprawka utraciła znacznie na znaczeniu, bowiem od nowego roku i tak wchodzi w życie zbliżone rozwiązanie.
Pod pretekstem „poprawy” warunków zatrudniania osób niepełnosprawnych, nowelizacja stała się okazją do wprowadzenia kilku niekorzystnych obostrzeń. Najbardziej kontrowersyjna zmiana dotyczy konieczności przelewania na konta osobiste wynagrodzeń pracowników z niepełnoprawnością. Dofinansowanie będzie, bowiem przysługiwać wyłącznie do wynagrodzenia przekazanego przekazem lub przelewem. Natomiast zapisy nowelizacji nie precyzują czy dofinansowanie będzie przysługiwać również do pozostałych elementów kosztów płacy, które nie są przelewane na konto pracownika. Gorąca dyskusja rozgorzała, gdy okazało się, że elementy kosztu płacy przekazane w imieniu pracownika na poczet np.: ubezpieczenia grupowego, zajęcia komorniczego, spłata pożyczki (KZP) czy alimentów, będą powodować zmniejszenie przysługującego dofinansowania. Nowelizacja nakazuje również wykazywać, jako koszt płacy wyłącznie faktycznie i terminowo przekazane środk,i np.: składki na ZUS czy podatek od osób fizycznych. W przypadku wypłaty wynagrodzeń, np.: w terminie do 10 dnia miesiąca nie ma możliwości wykazania, wg nowelizacji, pełnego kosztu płacy, bowiem składki ZUS i podatek nie mogą być przelane jeszcze przed ostatecznym terminem składania wniosku o dofinansowanie za dany miesiąc.
Poseł Marek Plura, podkreślił, że zaproponowane zmiany mają za zadanie uszczelnić system i nie dopuścić do oszustw w zakresie wyłudzania dofinansowań. Zdaniem uczestników konferencji zastosowane regulacje znacznie utrudnią aspirowanie o dofinansowanie wszystkim pracodawcom i nie będą w stanie uchronić środków PFRON przed próbami wyłudzenia. Wyłudzenia te w przeważającej części dotyczą dofinansowań do wynagrodzeń pracowników niepełnosprawnych w stopniu znacznym i stąd – zdaniem naszego środowiska – kolejna podwyżka dofinansowania na tę właśnie grupę pracowników, zaostrzy jeszcze to zjawisko. Planowane dofinansowanie dla tej grupy niepełnosprawnych będzie, bowiem, od nowego roku, kilkakrotnie wyższe od dofinansowania dla osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim lub umiarkowanym.
Prezes Zarządu PFRON przedstawił plany Funduszu na kolejny rok, podkreślając pełne zabezpieczenie finansowe dla przewidywanych zmian. Spotkanie było też okazją do krótkiego przedstawienia wyników wstępnych kontroli PFRON w zakresie prawidłowości udzielania ulgi sprzedażnej udzielanej na podst. art. 22 ustawy o rehabilitacji. Konkluzją tej części spotkania była obietnica prezesa Skiby, że wystąpi o wyczerpującą interpretację do pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych w zakresie uznawania pełnych kosztów płacy, jako podstawy do dofinansowań.
Na zakończenie, zaproszeni goście zostali poproszeni o komentarz do zaplanowanego od nowego roku zrównania dofinansowań dla zakładów pracy chronionej i dla przedsiębiorców otwartego rynku. Poseł Marek Plura oświadczył, że sejmowa Komisja Polityki Społecznej i Rodziny nie prowadzi żadnych prac w zakresie nie dopuszczenia do wejścia w życie tej zmiany. Z doświadczenia poprzednich lat wynika, że zapisane zrównanie tych rynków już od roku 2009 było zwykle odraczane w ostatniej chwili bez uprzedniego uprzedzenia. Trudno przewidzieć czy przedsiębiorcom otwartego rynku starczy cierpliwości, gdy po raz kolejny resort odroczy korzystne dla tej grupy rozwiązanie i nie skończy się na masowych zwolnieniach. Obecność w ustawie o rehabilitacji deklaracji dotyczącej zrównania rynków jest kontrowersyjnym zapisem w kontekście dodatkowych obowiązków nałożonych tylko na zakłady pracy chronionej.
Zadaniem zebranych, nawet najsurowsze przepisy nie zabezpieczą przed próbami wyłudzenia środków publicznych i od skuteczności kontroli zależeć będzie czy system będzie szczelny. Wprowadzanie coraz surowszych przepisów i regulacji może bowiem doprowadzić w konsekwencji do odwrócenia korzystnych trendów w zatrudnianiu osób niepełnosprawnych. W nowelizacji znalazły się też zapisy przyznające PFRON uprawnienia do kontroli w zakresie udzielania i korzystania z ulg we wpłatach na ten Fundusz. Szkoda, że tak późno, bo skala występowania nieprawidłowości w tym zakresie, osiągnęła znaczne rozmiary, zniekształcając warunki konkurowania przez przedsiębiorców zatrudniających osoby niepełnosprawne.
