RPO: instytucje publiczne powinny zatrudniać więcej niepełnosprawnych

W poniedziałek, 23 marca w Warszawie odbyła się konferencja zorganizowana przez Instytut Badań Edukacyjnych, na której zaprezentowany został m.in. raport „Włączający system edukacji i rynku pracy – rekomendacje dla polityki publicznej”. Raport opracowano na podstawie badania jakościowego, w którym respondenci wskazywali bariery, z jakimi osoby niepełnosprawne stykają się na rynku pracy oraz propozycje ich rozwiązań.

Obecna na konferencji rzeczniczka praw obywatelskich Irena Lipowicz podkreśliła, że ważne jest traktowanie osoby z niepełnosprawnością „jako zasobu, szansy lub daru dla społeczeństwa”. Powiedziała, że należy doprowadzić do zmiany świadomości społecznej, by nie traktowano zatrudniania niepełnosprawnych jako dobroczynności, ale by postrzegano ich jak innych pełnoprawnych pracowników.
Zdaniem Lipowicz instytucje publiczne zamiast dawać dobry przykład, niejednokrotnie wolą płacić kary niż zatrudniać osoby niepełnosprawne. Ponieważ kary finansowe nie przynoszą oczekiwanych rezultatów, RPO proponuje rozważenie wprowadzenia niższych kar, ale obciążających bezpośrednio kierownika zakładu pracy. – Gdyby (…) się okazało, że trzeba zapłacić tysiąc złotych z własnej kieszeni, zobaczylibyśmy radykalną rewolucję sumień i radykalną rewolucję świadomości” – przekonywała.

W raporcie przygotowanym przez IBE wskazano na niską świadomość społeczną na temat niepełnosprawności oraz wpływu dysfunkcji na możliwości i motywację człowieka. „Wyniki badań i konsultacji eksperckich pokazują trudną sytuację osób z niepełnosprawnością w Polsce, której zasadniczym przejawem jest fakt, że pod wieloma względami obywatel z niepełnosprawnością (…) pozostaje drugi w kolejce zarówno jeśli chodzi o dostęp do życia społecznego na poziomie lokalnym, jak i do edukacji, możliwości dokonania trafnego wyboru zawodu i wreszcie znalezienia pracy” – czytamy w raporcie.
Zdaniem respondentów jedną z największych barier jest „złożoność i niespójność polskiego systemu orzeczniczego”. Wskazywano na konieczność wprowadzenia sankcji za niestosowanie wytycznych wynikających z obowiązującego prawa.

Raport wskazuje, że niepełnosprawni często nie wiedzą o przysługujących im uprawnieniach w zakresie rehabilitacji, edukacji oraz na rynku pracy. Przyczyny takiej sytuacji upatruje się w niedostatecznym przepływie informacji o dostępnych rozwiązaniach pomiędzy poszczególnymi jednostkami wsparcia, rehabilitacji i aktywizacji zawodowej.
Po diagnozie osoby niepełnosprawne i ich rodziny często czują się zagubione i nie wiedzą o wszystkich możliwościach systemu. Zdaniem dr. Pawła Kubickiego z IBE najprostszym i najtańszym sposobem pomocy osobom z niepełnosprawnościami mogą być „menadżerowie niepełnosprawności”, czyli „osoby, które by łączyły wiedzę o tym, co się dzieje w różnych elementach systemu, z rodzinami i osobami niepełnosprawnymi”.

Respondenci zwrócili uwagę, że mechanizmy wspierania osób niepełnosprawnych w obszarze aktywizacji zawodowej są niepełne, np. brakuje trenera pracy czy asystenta rodziny. Potrzebne jest również wprowadzenie obowiązkowego, zindywidualizowanego wsparcia ze strony doradcy zawodowego na każdym poziomie kształcenia. Edukacja niepełnosprawnych nie jest dostosowana do możliwości i potrzeb rynku pracy.

Badanie zostało przeprowadzane m.in. wśród ekspertów specjalizujących się w tematyce niepełnosprawności, różnych grup interesariuszy oraz przedstawicieli instytucji szczebla centralnego. Raport został poddany konsultacjom społecznym.

Według Narodowego Spisu Powszechnego w 2011 r. 4,7 mln osób deklarowało się jako osoby niepełnosprawne, a 67 proc. z nich posiadało orzeczenie o niepełnosprawności. Niemal połowa niepełnosprawnych to osoby w wieku produkcyjnym; dzieci i młodzież do 18. roku życia stanowiły w 2011 r. 5 proc. niepełnosprawnych. (PAP)

ozk/ akw/ pz/

Data publikacji: 24.03.2015 r.