Uzasadnieniem do wprowadzenia zmian w tym zakresie była potrzeba uszczelnienia systemu wspierania zatrudniania osób niepełnosprawnych, by uniknąć przypadków wyłudzania przez nieuczciwych pracodawców środków publicznych przeznaczonych na dofinansowanie wynagrodzeń pracowników z niepełnosprawnością.
Nowelizacja ustawy o rehabilitacji wprowadziła istotne zmiany w zakresie uprawnień kontrolnych PFRON – postępowanie sprawdzające, które Fundusz wszczyna w celu potwierdzenia:
1) zgodności ze stanem faktycznym danych zawartych w dokumentach przekazywanych do PFRON, tj. wniosku Wn-D, formularzu INF-D-P oraz INF-o-PP – PFRON może badać poprawność każdej informacji przekazanej przez pracodawcę w tych dokumentach;
2) sytuacji ekonomicznej pracodawcy wykonującego działalność gospodarczą – dotyczy to wyłącznie pracodawców-przedsiębiorców wykonujących działalność gospodarczą, dla których warunkiem przyznania dofinansowania jest znajdowanie się w dobrej sytuacji ekonomicznej.
Podjęcie postępowania sprawdzającego dotyczącego złożonego wniosku o wypłatę miesięcznego dofinansowania wydłuża termin przekazania przez Fundusz miesięcznego dofinansowania na rachunek bankowy pracodawcy. Termin ten, który wynosi 25 dni od dnia otrzymania kompletnego i prawidłowo wypełnionego wniosku o wypłatę miesięcznego dofinansowania, ulega przedłużeniu o okres niezbędny do przeprowadzenia tego postępowania, nie dłużej jednak niż o 14 dni.
W przypadku wykrycia nieprawidłowości prezes Zarządu Funduszu może zarządzić przeprowadzenie kontroli pracodawcy, która obejmuję m.in. sprawdzenie ważności orzeczeń potwierdzających niepełnosprawność pracowników, prawidłowości ustalenia przez pracodawcę kosztów płacy, którymi są wynagrodzenia brutto oraz finansowane przez pracodawcę obowiązkowe składki ZUS oraz ich faktycznego i terminowego poniesienia, sposobu wypłaty wynagrodzenia pracownikom niepełnosprawnym czy też terminu złożenia wniosku o dofinansowanie.
Dotychczas w wyniku przeprowadzonej kontroli, która stwierdzała nieprawidłowości prezes Zarządu Funduszu wydawał decyzję nakazującą zwrot wypłaconego dofinansowania. Na podstawie znowelizowanych przepisów ustawy o rehabilitacji prezes Zarządu Funduszu wydaje taką decyzję również w wyniku analizy dokumentów zgromadzonych przez Fundusz lub danych zgromadzonych w rejestrach określonych w ustawie: Centralnym Rejestrze Podmiotów – Krajowej Ewidencji Podatników, krajowym rejestrze urzędowym podmiotów gospodarki narodowej (REGON) prowadzonym przez prezesa GUS, rejestrze prowadzonym przez ZUS, w Centralnej Bazie RCIPESE. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w wyniku kontroli, analizy dokumentów zgromadzonych przez Fundusz lub danych z rejestrów znowelizowana ustawa wprowadziła uprawnienie dla prezesa Zarządu Funduszu do wydania jeszcze jednej decyzji – o wstrzymaniu dofinansowania do czasu zwrotu wypłaconego dofinansowania. Decyzja podlega wykonaniu z dniem wydania.
Nowelizacja umożliwia także kontrolowanie pracodawców w zakresie prawidłowości stosowania art. 22 ustawy o rehabilitacji dotyczącego udzielania i korzystania z ulg we wpłatach na PFRON. Dotychczas żaden organ ani podmiot nie był uprawniony do przeprowadzania kontroli w tym zakresie. W celu realizacji swojego prawa PFRON będzie sprawdzać, czy pracodawca udzielający ulg we wpłatach spełnia wszystkie warunki określone w przepisach (m.in. wskaźnik zatrudnienia osób niepełnosprawnych, prawidłowość wyliczenia kwoty ulgi). Kontroli PFRON podlegają również pracodawcy korzystający z ulg we wpłatach. W tym przypadku badana będzie terminowość zapłaty za usługę czy też towar, gdyż jest to jeden z warunków uzyskania ulgi.
Od 24 stycznia 2013 r. obowiązuje rozporządzenie ministra pracy i polityki społecznej z 20 grudnia 2012 r. w sprawie trybu i sposobu przeprowadzania kontroli przez organy upoważnione do kontroli na podstawie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych, które doprecyzowuje i porządkuje przepisy w tym zakresie.
Rozporządzenie umożliwia przeprowadzenie kontroli przez pełnomocnika rządu ds. osób niepełnosprawnych w jednoosobowym składzie. Dotychczas kontrola była przeprowadzana przez zespół składający się z co najmniej dwóch kontrolujących.
Ponadto, w uzasadnionych okolicznościach, kontrola mogła być przeprowadzona:
1. poza godzinami pracy podmiotu kontrolowanego lub w dni wolne od pracy;
2. w siedzibie organu upoważnionego do kontroli.
Nowe rozporządzenie wprowadza możliwość przeprowadzenia kontroli również w miejscu świadczenia pracy przez pracowników podmiotu kontrolowanego, w obecności kierownika tego podmiotu lub osoby przez niego upoważnionej, która jest zobowiązana do zapewnienia swobodnego wstępu i poruszania się po terenie podmiotu kontrolowanego oraz dostępu do jego dokumentacji.
Znowelizowana ustawa o rehabilitacji wprowadziła przepisy przewidujące sankcje za wykroczenia przeciwko przepisom ustawy również w zakresie kontroli. Karze grzywny do 5000 zł podlega każdy, kto udaremnia lub utrudnia przeprowadzenie kontroli, zgłasza nieprawdziwe dane lub udziela nieprawdziwych wyjaśnień albo odmawia ich udzielenia. Orzekanie w powyższych sprawach następuje w trybie przepisów Kodeksu postępowania w sprawach o wykroczenia.
Oprac. Kat
