Międzysektorowe wsparcie osób z niepełnosprawnością i organizacji pozarządowych

Zaproszenia skierowano do przedstawicieli samorządów i organizacji pozarządowych województwa śląskiego. Spotkanie poświęcono najbliższym konkursom dedykowanym osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym, w szczególności osobom niepełnosprawnym, aby przedstawić wytyczne w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji w ramach funduszy unijnych na lata 2014-2020, typy operacji przewidzianych do realizacji i wsparcie PFRON dla organizacji pozarządowych.

Wsparcie dla osób z niepełnosprawnością to mechanizm naczyń połączonych

Marcin Stempniak z Wydziału Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego przedstawił najważniejsze zagadnienia wynikające z „Wytycznych w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata 2014-2020″, to jest zaprezentował w jaki sposób Europejski Fundusz Społeczny może wspierać działania i projekty skierowane dla środowiska osób z niepełnosprawnością.

Aby wspierać osoby z niepełnosprawnością trzeba się skupić na całym mechanizmie działającym jako system naczyń połączonych. Osoba z niepełnosprawnością nie żyje w próżni, ale funkcjonuje w określonej przestrzeni publicznej, wśród różnych instytucji.
Zarówno podmioty prywatne jak i publiczne muszą partycypować, aby system wsparcia był skuteczniejszy. Efekty pokazują, że o wiele skuteczniejsze są takie projekty, które angażują więcej podmiotów, niż tylko jeden, który pełni rolę lidera wiodącego w projekcie, bez zaangażowania i wsparcia innych organizacji.

Przykładowe działania zalecane przy realizacji projektów w trzech obszarach

1. Edukacja, kształcenie, informacja – na przykład:
– włączanie dzieci i młodzieży z niepełnosprawnościami do edukacji w placówkach ogólnodostępnych, integracyjnych znajdujących się w środowisku zamieszkania (w ten sposób należy promować wczesną socjalizację osób z niepełnosprawnościami), unikanie automatycznego umieszczania uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w placówkach specjalnych; ograniczanie liczby szkół specjalnych. Takie projekty będą szczególnie mile widziane;
– zapewnienie opiekuna lub asystenta dzieci ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi w placówkach edukacyjnych oraz osób dorosłych w placówkach reintegracyjnych – to również będzie bardzo wysoko oceniane w projektach RPO;
– wszystkie materiały powinny być przygotowane w taki sposób, aby nie zawierały stereotypowego przekazu – zarówno ze względu na niepełnosprawność, a także inne przesłanki np. płeć, pochodzenie etniczne, wiek, itp.

2. Szkolenia, kursy, warsztaty, doradztwo:
– zapewnienie w projektach wykwalifikowanej kadry, świadomej potrzeb osób z różnymi rodzajami niepełnosprawności oraz zagrożeń wynikających z dyskryminacji ze względu na płeć i niepełnosprawność;
– stworzenie między innymi nauczycielom, pedagogom, opiekunom, wychowawcom (personelowi merytorycznemu w projektach) możliwości podnoszenia kwalifikacji w zakresie pracy z uczniami z różnymi niepełnosprawnościami oraz osobami ze stopniem niepełnosprawności – posiadającymi specyficzne potrzeby;
– organizowanie i udzielanie pomocy psychologiczno-pedagogicznej oraz zapewnianie osobom z orzeczeniem o niepełnosprawności warunków kształcenia i zdobywania kompetencji, odpowiednio do rozpoznanych indywidualnych potrzeb rozwojowych i edukacyjnych oraz możliwości psychofizycznych. Często ta pomoc jest niedoceniana, często niewymierna, ale z doświadczenia wiemy, że bardzo ważne jest aby pedagog czy psycholog w projektach współuczestniczył.

3. Usługi społeczne, zawodowe, zdrowotne, m.in.:
– działania na rzecz rozwoju usług mieszkalnictwa wspieranego, poprzez zapewnienie dostępu do usług świadczonych w mieszkaniach chronionych, treningowych i wspieranych
– działania na rzecz rozwoju usług opiekuńczych i specjalistycznych usług opiekuńczych, także prowadzone w miejscu zamieszkania, w tym usługi dziennych opiekunów, asystentów osób niesamodzielnych, wolontariat opiekuńczy, pomoc sąsiedzka i inne formy samopomocowe.
– działania w zakresie zwiększenia dostępu i jakości usług zdrowotnych służących ratowaniu, przywracaniu lub poprawie zdrowia osób zagrożonych ubóstwem lub wykluczeniem społecznym

Mechanizm racjonalnych usprawnień

Ostatni, bardzo ważny czynnik wspierający – coś, czego do tej pory nie było: stosowanie mechanizm racjonalnych usprawnień tj. możliwość finansowania specyficznych usług dostosowawczych. Podczas realizacji różnego rodzaju inicjatyw społecznych i projektów są takie działania, których nie jesteśmy w stanie przewidzieć z góry w fazie tworzenia projektu, a objawiają się w trakcie wdrażania projektu. Tymi działaniami też musimy się zająć. To duża nowość, wprowadzona po raz pierwszy w programach funduszowych. – Zakładam zatem – konkludował M. Stempniak – że w konsekwencji powstanie jakiś mechanizm usprawniający, mający na celu usystematyzowanie zadań związanych z ograniczeniami i niwelowaniem barier dla osób z niepełnosprawnościami.

W ramach przykładowego katalogu kosztów racjonalnych usprawnień jest możliwe sfinansowanie między innymi:
– kosztów specjalistycznego transportu na miejsce realizacji wsparcia,
– dostosowania architektonicznego budynków niedostępnych,
– dostosowania infrastruktury komputerowej,
– asystenta osoby z niepełnosprawnością,
– tłumacza języka migowego,
– przewodnika dla osoby mającej trudności w widzeniu,
– alternatywnych form przygotowania materiałów projektowych,
– zmiany procedur.
Łączny koszt racjonalnych usprawnień na jednego uczestnika w projekcie nie może przekroczyć 12 tys. zł.

Na zakończenie prelegent wskazał adresy nowych stron internetowych: www.rpo.slaskie.pl i https://www.funduszeeuropejskie.gov.pl

Oś priorytetowa IX – włączenie społeczne

Katarzyna Morawiec z Wydziału Europejskiego Funduszu Społecznego Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego skupiła się głównie na tym, co najbardziej interesowało uczestników – na włączeniu społecznym czyli tak zwanej osi priorytetowej IX. Dzieli się ona na trzy części: aktywną integrację, usługi społeczne i zdrowotne oraz rozwój ekonomii społecznej (9.1, 9.2 i 9.3)

9.1 Aktywna Integracja – aktywne włączanie, aktywne uczestnictwo i zwiększanie szans na zatrudnienie. Projekty będą realizowane w ramach Zintegrowanych i Regionalnych Inwestycji Terytorialnych, muszą być zgodne z gminnymi projektami rewitalizacji. Nie będzie możliwości złożenia projektu, jeśli taki program rewitalizacji nie będzie zatwierdzony przez Urząd Marszałkowski. Dlatego w tym roku tych konkursów nie ma, bo nie ma programów rewitalizacji.
W październiku będzie ogłoszony konkurs na działania dla osób potrzebujących wsparcia, dla szerokiego grona beneficjentów. Pula środków to 20-25 mln zł.

9.2 Dostępne i efektywne usługi społeczne i zdrowotne
Ułatwienie dostępu do niedrogich, trwałych oraz wysokiej jakości usług, w tym opieki zdrowotnej i usług socjalnych świadczonych w interesie ogólnym. Musi on również wynikać z programów rewitalizacji bądź z połączenia z projektami twardymi. Tu są projekty takie jak centra usług społecznościowych i mieszkania chronione.
Uruchomione zostaną konkursy na rozwój usług społecznych 9.2.5., w tym roku nabór jest planowany w grudniu.
Rozwój usług zdrowotnych na razie nie został omówiony – najpierw Ministerstwo Zdrowia musi stworzyć wytyczne, aby można było opracować regionalny program zdrowotny.

9.3 Rozwój ekonomii społecznej w regionie.
Koncepcja jest taka, aby osoby bezrobotne włączać w przedsiębiorstwa społeczne, aby próbować przekształcić podmioty ekonomii społecznej w przedsiębiorstwa społeczne. Tym będą się zajmowały wyspecjalizowane ośrodki wsparcia ekonomii społecznej, które dostały certyfikat ministra pracy i polityki społecznej. W województwie śląskim udało się pozyskać sześć takich akredytacji.
Pod koniec roku będą ogłaszane projekty na przedszkola, tam również doceniana będzie dbałość o dzieci z niepełnosprawnością, mogą mieć zajęcia dodatkowe, dodatkową pomoc.

Urząd Marszałkowski będzie organizował warsztaty, pomagające w pisaniu programów.

Wsparcie PFRON dla organizacji pozarządowych w uzyskaniu wkładu własnego

Powyższe zagadnienie zaprezentowała Anna Wandzel, dyrektor Oddziału Śląskiego PFRON. Alokacja, którą samorządy województw planują przeznaczyć ze środków UE na aktywizację społeczno-zawodową w latach 2014-2020 wynosi łącznie 1 195 mln euro. Około 14 proc. tych środków zostanie przeznaczonych na wsparcie osób z niepełnosprawnością. Niezależnie od tego średniorocznie na ten cel zaangażowanych zostanie około 100 mln zł ze środków PFRON.
Fundusz był beneficjentem systemowym Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki w latach 2007-2013, współfinansowanego ze środków UE – EFS. W tych latach posiadał do dyspozycji alokację w wysokości 64,7 mln euro.
W nowej perspektywie finansowej Unii Fundusz nie jest już beneficjentem i nie będzie mógł samodzielnie realizować projektów. Z uwagi na to, że dość duża część środków unijnych skierowana jest na regiony, województwa, Fundusz pragnie wspomóc organizacje pozarządowe działające na rzecz osób niepełnosprawnych w możliwościach aplikowania o nie.
W rozmowach z Ministerstwem Rozwoju Regionalnego Fundusz zaproponował możliwość współfinansowania projektów realizowanych w ramach Regionalnych Programów Operacyjnych poprzez zapewnienie wymaganego wkładu własnego dla organizacji pozarządowych, których projekty otrzymałyby dofinansowanie ze środków UE. Propozycja PFRON została zaprezentowana na Konwencie Marszałków Województw w Poznaniu w dniach 24-25 czerwca tego roku.

Prezentacja „Wytyczne dotyczące dostępności treści internetowych – zagadnienia związane z dostępnością cyfrową i społeczną” dr Izabeli Mrochen z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach zakończyła częstochowskie seminarium.

Tekst i fot. Ilona Raczyńska-Ciszak

Data publikacji: 14.09.2015 r.