Marek Plura: Pomoc publiczna, rozwiązania alternatywne, dostępność i mobilność

Brak zagrożeń ze strony KE dla polskiego systemu i jego surowa ocena

Unia Europejska przygotowuje nowe rozporządzenie w zakresie dopuszczalności pomocy publicznej w obszarze wspierania zatrudniania osób z niepełnosprawnością. Obecnie trwają konsultacje w tym zakresie, 5 grudnia poseł M. Plura, wraz z ekspertami z polskich organizacji pozarządowych, brał udział w spotkaniu przedstawicieli Komisji Europejskiej, na którym zaprezentowali oni projektowane zmiany.
Na szczęście w tym obszarze niewiele ma się zmienić, w propozycjach tych nie ma żadnych poważnych zagrożeń dla polskiego systemu wsparcia, co miewało miejsce w przeszłości.

Przy okazji spotkania próbowano dokonać oceny tego polskiego systemu wspierania dochodząc do wniosku, że jest on niesłychanie uciążliwy i restrykcyjny, szczególnie dla pracodawców, a pewne szczegółowe zapisy doprowadzają go na skraj absurdu. Efekt jest taki, iż obecnie bardziej on zniechęca, niż zachęca do zatrudniania osób z niepełnosprawnością.

Ponadto konieczność zbyt częstego generowania ogromnej liczby dokumentów, dotyczących np. dobrej kondycji ekonomicznej przedsiębiorstwa, która warunkuje przyznanie pomocy publicznej, momentami aż paraliżuje jego efektywne funkcjonowanie – uważa poseł Plura.

Mimo znacznego poziomu subsydiowania w Polsce aktywności zawodowej osób z niepełnosprawnością stan ich zatrudnienia jest wciąż zdecydowanie niższy niż w pozostałych rozwiniętych państwach europejskich.

Przeprowadzone w poprzedniej kadencji parlamentu zrównanie poziomu dofinansowania płac pracowników z niepełnosprawnością zatrudnionych na rynku pracy chronionej i otwartym, powoduje rezygnację z tego statusu przez wielu prowadzących zakłady pracy chronionej.

– Zakłady te odchodzą trochę do historii – powiedział Marek Plura. – W tej sytuacji należałoby umożliwić przeznaczanie środków PFRON również na pomoc indywidualną dla pracowników, na to, co trzeba zapewnić, by ta praca była wprost możliwa. Byłoby to zastąpienie funkcji pomocniczej, którą do tej pory pełniły zakłady pracy chronionej. Myślę, że byłoby to lepsze rozwiązanie, gdyż dawałoby ono pracownikom poczucie rzeczywistego dostępu do tej pomocy.

Należy tworzyć rozwiązania alternatywne

Poseł Plura poinformował o wszczęciu przez niego akcji w Parlamencie Europejskim – wraz z grupą europosłów i przy wsparciu Europejskiej Sieci na rzecz Niezależnego Życia (ENIL) – która ma skłonić Komisję Europejską do tego, żeby środki w mniejszym zakresie były kierowane na instytucjonalne formy wsparcia osób z niepełnosprawnością, czyli domy pomocy społecznej, ośrodki stałego pobytu. W to miejsce należy tworzyć rozwiązania alternatywne. Zatem w większym stopniu stawiać na rozwój sieci pomagania w naturalnym środowisku tych osób, czyli na asystentów, którzy wspierają ich w pracy, edukacji, czy czynnościach życia codziennego. Tak jak w wielu krajach UE wsparcie to powinno być w maksymalnym stopniu zdeinstytucjonalizowane. Jest to ponadto jedno z zaleceń jakie UE przedstawiła komisja pracująca przy ONZ, w kontekście wdrażania Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych. Unia Europejska podobnie jak Polska ratyfikowała tę Konwencję i dlatego ma obowiązek ją wdrażać, realizować jej zapisy w tych obszarach i takimi sposobami jakimi dysponuje.

Rozwój usług asystenckich ma być właśnie taka alternatywą, jednak domy pomocy społecznej, opieka stacjonarna – być może w nieco innej formule – pozostaną, szczególnie dla tych osób, które życie z niepełnospranwością dopiero zaczynają lub są u jego schyłku, a wymagają wsparcia, którego nie są w stanie otrzymać w rodzinie. Ta ewolucyjna zmiana powinna doprowadzić do tego, że domy pomocy społecznej będą oparciem jedynie dla tych, którzy naprawdę tego potrzebują.

Europejski Akt w Sprawie Dostępności

M. Plura uważa, że ważnym dokumentem, który przygotowała Komisja Europejska, a który jest obecnie opiniowany w komisjach parlamentarnych, jest Europejski Akt w Sprawie Dostępności (European Accessibility Act). Będzie on dotyczył tych obszarów, na które UE ma wpływ, czyli przede wszystkim wspólnego rynku, a zatem kluczowych usług i produktów, które powstają w UE i są świadczone bądź użytkowane nie tylko lokalnie. Chodzi o to, żeby niektóre kluczowe produkty i usługi, które powstają w UE, były tak projektowane, aby były dostępne dla osób z niepełnosprawnościami. Zostały one wyselekcjonowane i obejmują: usługi bankowe i bankomaty, komputery, telefony i urządzenia telewizyjne, telefonię oraz usługi audiowizualne, transport, książki elektroniczne i handel elektroniczny.

Dyrektywa ma na celu poprawę funkcjonowania rynku wewnętrznego, ułatwiając przedsiębiorstwom oferowanie dostępnych produktów i usług za granicą. Wspólne wymogi dostępności mają również obowiązywać w przypadku unijnych przepisów dotyczących zamówień publicznych i korzystania z funduszy unijnych. Inicjatywa ta ożywi innowacyjność i poszerzy ofertę dostępnych produktów i usług dla około 80 mln osób niepełnosprawnych w Unii Europejskiej, co umożliwi im pełniejsze uczestnictwo w życiu zawodowym i społecznym.

To dostosowanie ma mieć miejsce na poziomie rozsądnym i w takim zakresie, w jakim jest to niezbędne, aby uniknąć nieproporcjonalnych obciążeń, szczególnie dla małych przedsiębiorców.

Propozycje idą w takim kierunku, by wyselekcjonowany produkt lub usługa nie spełniające warunku dostępności, nie mogły być wprowadzane do obrotu na wspólnym rynku.

Europejska Karta Osoby Niepełnosprawnej

Trwają również prace nad Europejską Kartą Osoby Niepełnosprawne,j zwaną również Europejską Kartą Mobilności, wzorowanej po trosze na karcie parkingowej. Projekt ten ma na celu wprowadzenie jednolitego dokumentu uznawanego w całej Unii Europejskiej, umożliwiającego osobom z niepełnosprawnością dostęp do różnych ułatwień, takich jak obsługa poza kolejnością czy ulgowy transport publiczny.
Chodzi o to by osoby z tą kartą byłyby w stanie korzystać podczas podróży z takich udogodnień z jakich korzystają obywatele z niepełnosprawnością tych państw. Zdaniem posła Plury byłaby ona bez wątpienia przydatna dla tych osób, które są aktywne i chcą być aktywne, dla tych, którzy pracują i podróżują za granicą.
Oczywiście nie ma ona dawać uprawnień do żadnych świadczeń socjalnych.

Komisja Europejska zaplanowała w przyszłym roku uruchomienie programu pilotażowego dotyczącego tej karty, ale nie jest jeszcze określone, w których krajach będzie on przeprowadzony. Pilotaź powinien zostać uruchomiony w pierwszym kwartale 2017 roku.

Pewną trudnością w szybszej realizacji tego projektu jest to, że obecnie wszystkie prace w KE dotyczą przede wszystkim kwestii budżetowych. Dokonywana jest rewizja programów, które do tej pory funkcjonowały, oceniana jest ich skuteczność. Planowany jest też budżet na kolejnych pięć lat i rzeczywiście całe natężenie prac komisyjnych skupia się na tym, przy czym dotyczą one również kwestii związanych z funkcjonowaniem osób z niepełnosprawnością – poinformował Marek Plura.

Tekst i fot. Ryszard Rzebko

Data publikacji: 19.12.2016 r.