Ponad 5 mln infekcji co roku na świecie z powodu syncytialego wirusa oddechowego (RSV)

Z powodu syncytialnego wirusa oddechowego (RSV) co roku dochodzi na świecie do ponad 5 mln infekcji – przypominają organizatorzy tegorocznej kampanii edukacyjnej „Make Your Move Against RSV” (Przeciwdziałaj RSV). Odbywa się ona w ramach Tygodnia Świadomości RSV, który potrwa do 9 listopada.

Syncytialny wirus oddechowy (respiratory syncytial virus – RSV) wywołuje infekcje układu oddechowego, które w naszej strefie klimatycznej najczęściej występują od października do kwietnia lub nawet do maja, ze szczytem zachorowań w styczniu i w lutym. Przebieg infekcji może być jedynie łagodny, przypominający zwykłe przeziębienia, jednak u niektórych osób przybiera postać ciężkiej choroby wymagającej hospitalizacji.

Zakażenie to przenoszone jest drogą kropelkową, podczas kaszlu i kichania, lub poprzez kontakt z wydzieliną – śliną i śluzem, a także przez zakażone ręce i powierzchnie różnych przedmiotów. Po wniknięciu do organizmu wirus osadza się w nabłonku dróg oddechowych, głównie w nosie, gardle, tchawicy, oskrzelach. Przyczepia się do komórek nabłonka oddechowego. Błony komórkowe zakażonych komórek zlewają się z sąsiadującymi komórkami, tworząc duże, wielojądrzaste komórki, tzw. syncytia (stąd nazwa wirusa – syncytialny).

Dotąd wirusa RS kojarzono głównie z tym, że jest groźny dla wcześniaków i niemowląt. Upowszechnieniu testów diagnostycznych wykrywających RSV (podobnie grypę i Covid-19) wykazało, że jest również groźny dla niektórych osób dorosłych, szczególnie tych z osłabioną odpornością, w tym osób starszych lub tzw. wielochorobowością.

Najczęstsze objawy tego zakażenia to katar, kaszel, gorączka, uczucie ogólnego rozbicia, ból głowy, ból mięśni. W przypadku ciężkiego przebiegu infekcji pojawia się nadreaktywność oskrzeli, suchy kaszel, świszczący oddech oraz duszność. Może dojść do powikłań w postaci zapalenia płuc i oskrzeli, zapalenia tchawicy, a także zaburzeń sercowo-naczyniowych oraz układu nerwowego.

Zakażenie RSV często zaostrza przebieg chorób przewlekłych, takich jak astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc i niewydolność serca. W przypadku osób z grup ryzyka rośnie ryzyko hospitalizacji z powodu zdarzeń sercowo-naczyniowych: zaostrzeń niewydolności serca, ostrych zespołów wieńcowych, zaburzeń rytmu serca, a także ryzyko zgonu.

Najbardziej zagrożone są osoby z otyłością, cukrzycą, chorobami sercowo-naczyniowymi, przewlekłymi chorobami nerek i układu oddechowego (astma, przewlekła obturacyjna choroba płuc), wadami serca i po przeszczepach. U osób z ciężkim niedoborem odporności, po przeszczepieniu komórek krwiotwórczych lub narządów miąższowych, zapalenie płuc wywołane zakażeniem RSV często przebiega z niewydolnością oddechową i obarczone jest śmiertelnością sięgającą 70-100 proc.

U osób starszych zakażenia RSV występują niemal tak samo często jak u małych dzieci. Według badań opublikowanych przez pismo „Geriatrics” w listopadzie 2024 r. w Unii Europejskiej oraz w Norwegii i Wielkiej Brytanii wirus RSV był odpowiedzialny w ciągu roku za hospitalizację około 213 tys. dzieci poniżej 5. roku życia oraz około 158 tys. osób dorosłych. W USA zakażenie wirusem RSV powoduje co roku około 180 tys. hospitalizacji i 14 tys. zgonów u dorosłych.

W Polsce wśród osób dorosłych wzrasta liczba zakażeń z powodu syncytialnego wirusa oddechowego (RSV). Według danych Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego-PZH w Warszawie, w 2024 r. zarejestrowano 41 631 przypadków zakażenia wirusem RSV, z czego 19 080 stanowiły dzieci do 2. roku życia. W tym roku, do połowy października, odnotowano już ponad dwukrotnie więcej przypadków – 92 940.

Nie ma obecnie możliwości leczenia przyczynowego, antywirusowego w przypadku zakażenia RSV. Stosuje się jedynie leki łagodzące objawy: przeciwbólowe, przeciwgorączkowe, poprawiające drożność nosa i łagodzące bóle gardła.

Przed wirusem RS można się chronić dzięki szczepieniom. Od 1 kwietnia 2025 r. dostępna jest w Polsce bezpłatna szczepionka (o nazwie Abrysvo) dla kobiet w ciąży, seniorów powyżej 65. roku życia oraz refundowana z 50 proc. odpłatnością dla osób w wieku 60-64 lata. Jej skuteczność i bezpieczeństwo oceniano w badaniu z udziałem ponad 34 tys. osób. Wykazano, że zmniejszała ona ryzyko zakażeń dolnych dróg oddechowych wywołanych RSV o prawie 67 proc., natomiast zakażenia o cięższym przebiegu o ponad 85 proc.

Od 1 października 2025 r. na listach refundacyjnych znalazła się także szczepionka Arexvy. Jest ona refundowana z 50 proc. odpłatności dla osób w wieku 60-64 lata oraz bezpłatna (na liście S) dla osób od 65. roku życia. W tym preparacie zawarty jest specjalny adiuwant, dodatkowa substancja zwiększająca skuteczność szczepienia i długość utrzymywania się odpowiedzi po szczepieniu.

Badania kliniczne, które objęły ponad 25 tys. osób, wykazały, że u dorosłych w wieku co najmniej 60 lat skuteczność szczepionki wyniosła 82,6 proc. (oceniano zapalenie oskrzelików i płuc, wywołane przez RSV) oraz 94,6 proc. w przypadku osób starszych z co najmniej jedną chorobą współistniejącą (choroby układu sercowo-naczyniowego i oddechowego, zaburzenia hormonalno-metaboliczne).

Szczepionkę przeciw RSV podaje się jednorazowo, najlepiej przed sezonem zachorowań. (PAP)

zbw/ zan/, fot. freepik.com

Data publikacji: 04.11.2025 r.