Wstrząśniętemu mózgowi pomaga czysty tlen

Wstrząśnienie mózgu to krótkotrwałe zaburzenie czynności mózgu bez znaczących zmian w jego strukturze. Może być następstwem na przykład upadku czy zderzenia, często ulegają mu żołnierze lub też osoby uprawiające sporty kontaktowe (na przykład piłkarze i bokserzy).

W większości wypadków objawy wstrząśnienia (utrata przytomności na 15 minut do godziny, zaburzenia pamięci, dezorientacja) mijają samoistnie i nie pozostawiają śladu. Jednak u około 5 proc. mogą utrzymywać się długotrwale objawy, takie jak bóle głowy, zmiany nastroju, zaburzenia snu i zaburzenia poznawcze – zespół powstrząśnieniowy (PCS).

Na przykład były gracz ligi NFL (futbol amerykański) Ryan Miller wystąpił publicznie na początku tego roku, mówiąc o swoich zmaganiach z migrenami, depresją, zaburzeniami pamięci i równowagi, wymiotami i drgawkami, które utrzymywały się przez dwa lata po jego wycofaniu się ze sportu (ma obecnie 28 lat).
Tego rodzaju objawy neurologiczne pojawiają się, ponieważ uraz głowy uszkadza małe naczynia krwionośne mózgu. Sprawia to, że tlen trudniej dociera do komórek nerwowych.

Shai Efrati z uniwersytetu w Tel-Avivie (Izrael) i jego współpracownicy badali, czy osobom cierpiącym na zespół powstrząśnieniowy może pomóc hiperbaryczne tlenoterapia. Zabieg ten polega na siedzeniu w komorze wysokociśnieniowej i oddychaniu 100 proc. tlenem. W takich warunkach zwiększa się ilość tlenu rozpuszczonego we krwi i docierającego do mózgu.

Badania, których wyniki opublikowano w roku 2013 wykazały, że 40 sesji hiperbarycznej tlenoterapii (każda trwająca godzinę) znacząco poprawiło funkcjonowanie poznawcze i jakość życia u 56 osób z zespołem powstrząśnieniowym. Zespół ten wystąpił w następstwie wypadku samochodowego, upadku, napaści lub innego urazu niezwiązanego z wojskiem.

Teraz naukowcy wykorzystali rezonans magnetyczny (MRI) by sprawdzić, jak hiperbaryczny tlen wpływa na dochodzenie do zdrowia. W przypadku 15 chorych, u których uraz głowy nastąpił od 6 miesięcy do 27 lat wcześniej – stwierdzono, że leczenie stymuluje odrastanie naczyń krwionośnych i włókien nerwowych. Jak wyjaśniał Efrati, kiedy dodatkowy tlen przenika do uszkodzonych obszarów, komórki mają do dyspozycji więcej energii potrzebnej do procesu regeneracji.

Wykorzystanie hiperbarycznej tlenoterapii do leczenia PCS budzi kontrowersje, jako że duże wojskowe badania nie wykazały, by takie leczenie dawało widoczny efekt. Lindell Weaver z University of Utah i jego współpracownicy wykazali, że hiperbaryczna tlenoterapia pomogła 72 członkom personelu wojskowego z PCS, ale nie bardziej, niż terapia pozorowana (oddychanie zwykłym powietrzem w komorze hiperbarycznej).

Jak podkreśla Efrati, już samo podwyższenie ciśnienia zwiększa ilość tlenu trafiającego do krwiobiegu i mózgu, zatem „pozorowane” leczenie w rzeczywistości było leczeniem aktywnym. Weaver zgadza się z Efratim i dodaje, że w przypadku personelu wojskowego wyniki są trudniejsze do interpretacji ze względu na różnorodność urazów, częste występowanie stresu pourazowego oraz stosowanie leków.

Sytuację dodatkowo komplikuje fakt, że ukończone niedawno kolejne badanie Weavera na 71 wojskowych tym razem wykazało przewagę hiperbarycznej tlenoterapii nad pozorowanym zabiegiem – takim samym, jak poprzednio. Naukowiec planuje kolejne badanie – tym razem z udziałem cywilów.

Jak podkreśla Efrati, skuteczne leczenie skutków wstrząśnienia mózgu jest pilnie potrzebne. Wystarczy wspomnieć, że mniej więcej jedna czwarta żołnierzy służących w Iraku i Afganistanie doznała urazu głowy, zaś w NFL tylko podczas sezonu 2016 odnotowano 244 przypadki wstrząśnienia mózgu. Z izraelskim ośrodkiem skontaktowało się już 20 000 chętnych do poddania się hiperbarycznej tlenoterapii. (PAP)

Paweł Wernicki
Data publikacji: 04.11.2017 r.