Zanieczyszczenie światłem sprzyja rozwojowi chorób cywilizacyjnych

Sztuczne światło rozregulowuje procesy metaboliczne i sprzyja rozwojowi chorób cywilizacyjnych – powiedziała 16 maja prof. Krystyna Skwarło-Sońta z UW podczas spotkania poświęconego wpływowi sztucznego światła na przyrodę i człowieka. Dzieje się tak, ponieważ sztuczne światło zaburza czynność ludzkiego zegara biologicznego.

W trakcie spotkania “Ciemność, która chroni. Jak sztuczne światło wpływa na przyrodę i człowieka?” eksperci z różnych dziedzin wyjaśnili, jakie skutki może nieść za sobą zanieczyszczenie światłem. Spotkanie odbyło się w Celestynowie (pow. otwocki), w pobliżu którego znajduje się Stacja Obserwacyjna Obserwatorium Astronomicznego Uniwersytetu Warszawskiego w Ostrowiku. Nadmierne oświetlenie ma bezpośredni wpływ na działalność naukową stacji.

Monika Sitek, kierowniczka stacji w Ostrowiku wytłumaczyła, że najbardziej zauważalnym skutkiem zanieczyszczenia świetlnego są tworzące się na niebie łuny świetlne. Powstają one na skutek niewłaściwego oświetlenia, kierującego światło powyżej płaszczyzny horyzontu. W wyniku pojawiania się łun świetlnych obserwacja nocnego nieba może być nawet całkowicie niemożliwa.

Podczas spotkania zwrócono również uwagę na to, że zanieczyszczenie światłem niesie za sobą niekorzystne skutki dla zdrowia człowieka. Prof. Krystyna Skwarło-Sońta, wieloletnia pracowniczka Wydziału Biologii UW powiedziała, że sztuczne światło zaburza czynność ludzkiego zegara biologicznego. „Światło jest dawcą czasu, czyli mówi naszemu zegarowi biologicznemu, że właśnie kończy się dzień, zaczyna się noc, nie ma światła” – podkreśliła. Jak mówiła, sztuczne światło rozregulowuje procesy metaboliczne i sprzyja rozwojowi chorób cywilizacyjnych, takich jak nowotwory czy depresja.

„Dla dwóch trzecich populacji europejskiej noce są jaśniejsze niż czas pełni; mamy za ciemne dni, a za jasne noce” – dodała.

Karolina Skorb z Instytutu Systematyki i Ewolucji Zwierząt PAN zwróciła uwagę, że zanieczyszczenie światłem ma wpływ również na zwierzęta. Jak mówiła, dostosowały one w toku ewolucji swoje rytmy dobowe i roczne do stałych cykli naturalnego światła i ciemności. Cykle te ulegają znaczącemu rozregulowaniu przez sztuczne światło w nocy. Jako przykład podała reakcję motyli nocnych, które podążają do włączonych latarni, banerów reklamowych lub innych źródeł sztucznego światła. Ekspertka zaznaczyła, że owady zamiast kierować się w kierunku gwiazd, trafiają na świetlną pułapkę, z której nie potrafią się wydostać.

Podczas spotkania zwrócono również uwagę na niekorzystny wpływ sztucznego światła na rośliny. Podobnie jak w przypadku człowieka, takie światło rozregulowuje zegar biologiczny, przez co na przykład oświetlane latarniami liście nie przebarwiają się o właściwym czasie i nie opadają, co osłabia roślinę.

Interdyscyplinarna grupa naukowców, działaczy NGO i osób reprezentujących podmioty samorządowe, tworząca Light Pollution Think Thank (LPTT), przygotowała multidyscyplinarny poradnik, jak identyfikować i przeciwdziałać zanieczyszczeniu świetlnemu. LPTT rekomenduje stosowanie opraw oświetleniowych, które nie emitują światła w górną przestrzeń, dzięki czemu można ograniczyć bezpowrotne tracenie światła i jednocześnie nie przyczyniać się do wzrostu jasności nocnego nieba. Polecają również stosowanie opraw oświetleniowych wyposażonych w źródła światła o ciepłej barwie.

Zanieczyszczenie światłem polega na wprowadzaniu przez człowieka, w sposób bezpośredni lub pośredni, sztucznego oświetlenia do środowiska nocnego. Takie oświetlenie może powodować degradację krajobrazu i środowiska naturalnego, poprzez negatywny wpływ na człowieka, zwierzęta i rośliny.(PAP)

wm/ bar/, fot. freepik.com

Data publikacji: 17.05.2025 r.