Pandemia utrudnia realizację projektów zgłoszonych do konkursu „Uczelnia dostępna”. Wnioskodawcy przekładają wykonanie wybranych zadań. Ale likwidują bariery w dostępie do kształcenia na poziomie wyższym. Efekty już są widoczne, choć istotnych udogodnień należy się jeszcze spodziewać.
„Uczelnia dostępna” jest jednym z działań w ramach rządowego programu Dostępność Plus. Pod koniec 2019 r. Narodowe Centrum Badań i Rozwoju ogłosiło wyniki pierwszej edycji tego konkursu. Dofinansowanie w łącznej wysokości przeszło 300 mln zł przyznano 85 szkołom wyższym. Kilka miesięcy później na łamach „Naszych Spraw” przedstawiliśmy plany wnioskodawców, którzy uzyskali najwięcej środków, tj. po minimum 10 mln zł (https://naszesprawy.eu/edukacja/konkurs-uczelnia-dostepna-zmienia-srodowisko-akademickie-czesc-i/ oraz https://naszesprawy.eu/edukacja/konkurs-uczelnia-dostepna-zmienia-srodowisko-akademickie-czesc-ii/).
Natomiast w ub.r. rozstrzygnięto drugą edycję konkursu. W tym przypadku ponad 144 mln zł podzielono na 33 uczelnie. W marcu br. poinformowaliśmy o realizacji pięciu projektów z tego naboru (https://naszesprawy.eu/edukacja/konkurs-uczelnia-dostepna-imponujace-plany-wnioskodawcow/). Teraz prezentujemy sytuację wybranych szkół wyższych, które na liście rankingowej znalazły się niespełna dwa lata temu.
Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy im. Jana Długosza w Częstochowie
To właśnie częstochowska uczelnia zgłosiła projekt, który otrzymał najwięcej punktów w pierwszej edycj.. „Uniwersytet dostępny. Program wsparcia zmian organizacyjnych i podnoszenia kompetencji kadry z zakresu niepełnosprawności w UJD” zakłada działania w różnych obszarach. Wnioskowana kwota wyniosła przeszło 3,8 mln zł.
– Największą zaletą tego projektu jest gruntowne przemodelowanie wsparcia dla studentów i doktorantów uniwersytetu. Dzięki jego realizacji osoby z niepełnosprawnościami zyskają możliwość kształcenia w dużo bardziej dostępnym i otwartym na ich potrzeby otoczeniu – wyjaśnia dr Anna Irasiak, kierownik projektu z UJD w Częstochowie.
Już zostało utworzone w pełni dostępne Biuro ds. Osób z Niepełnosprawnością. W nim zatrudnieni są doradcy edukacyjni i asystenci, którzy aktywnie wspierają studentów w procesie kształcenia. Dla kadry uczelni zorganizowano część szkoleń, mających na celu podniesienie świadomości i kompetencji z zakresu niepełnosprawności. One zaplanowane były w formie stacjonarnej, ale na razie mogły odbyć się tylko zdalnie.
– Prowadzone działania dotyczą m.in. likwidacji barier architektonicznych. Dużego wkładu finansowego wymaga budowa windy w budynku Wydziału Humanistycznego. Ona umożliwi przemieszczanie się do miejsc i pięter w chwili obecnej niedostępnych dla osób z niepełnosprawnością narządu ruchu – informuje kierownik projektu.
Utworzono pokój wyciszeń i pokój pracy indywidualnej. W planach jest zakup specjalistycznego sprzętu dla osób z niepełnosprawnościami. On ułatwi kształcenie m.in. w zakresie języków obcych i wychowania fizycznego. Ponadto nastąpi dostosowanie stron internetowych do standardów WCAG.
Jak zaznacza dr Anna Irasiak, wprowadzane są rozwiązania systemowe we współpracy z wspólnotą akademicką. Celem jest zapewnienie wsparcia zgodnego z realnymi potrzebami OzN. W realizacji poszczególnych zadań pomagają też przedstawiciele m.in. PZG, PZN oraz Fundacji Primo Diagnosis (działającej na rzecz osób z ASD).
Szkoła Wyższa im. Pawła Włodkowica w Płocku
Biorąc pod uwagę liczbę przyznanych punktów, drugie miejsce w pierwszej edycji zajął projekt „Równość w edukacji 2.0 – kompleksowy program wsparcia w zakresie dostępności w Szkole Wyższej im. P. Włodkowica w Płocku”. Jego największą zaletą jest wielopłaszczyznowość. Uczelnia wprowadza zmiany zarówno w sferze organizacyjnej, jak i świadomościowej. W tym celu wnioskowała o przeszło 960 tys. zł.
– Z zaplanowanych działań został powołany pełnomocnik rektora ds. osób z niepełnosprawnościami. Utworzono Punkt obsługi osób niepełnosprawnych, w ramach którego odbywają się dyżury psychologa, doradcy edukacyjnego, asystenta dydaktycznego dla osób z niepełnosprawnościami oraz specjalisty od technologii wspierających – informuje Kamila Bielińska z Biura Promocji Szkoły Wyższej im. Pawła Włodkowica w Płocku.
Ponadto rozpoczęto prace modernizacyjne, a także zakupiono schodołazy i przenośną walizkową pętlę indukcyjną dla osób niedosłyszących. Na terenie kampusu Włodkowica zamontowano system nawigacyjno-informacyjny wspierający osoby niewidome i słabowidzące. Modernizowany jest uczelniany serwis internetowy, żeby był zgodny ze standardami WCAG.
Pandemia wpłynęła na realizację projektu, ale nie zaburzyła sprawności jego wykonania. Ze względu na obostrzenia epidemiczne do internetu przeniesiono szkolenia. Dzięki nim pracownicy uczelni podnoszą swoje kompetencje. W przyszłości zapewni to lepszą obsługę studentów z niepełnosprawnością oraz osób o specjalnych potrzebach edukacyjnych.
– Wszystkie działania są dla nas tak samo ważne. Ich równoległa realizacja pozwala na kompleksowy rozwój SWPW w Płocku w zakresie wsparcia osób z niepełnosprawnościami. Dzięki naszej inicjatywie będą one miały szansę na zdobycie upragnionego dyplomu. Projekt potrwa do 30 września 2022 r.– zaznacza Kamila Bielińska.
Politechnika Śląska w Gliwicach
Niwelowanie barier dostępności – to założenie autorów projektu „Politechnika Śląska – uczelnia świadoma potrzeb i wyrównująca życiowe szanse”. Z wprowadzanych zmian skorzystają studenci i pracownicy z niepełnosprawnościami oraz innymi ograniczeniami. Aby osiągnąć zaplanowane efekty w różnych obszarach, wnioskowano o ponad 6,7 mln zł.
– Część działań już zrealizowano. Zgodnie z zarządzeniem rektora PŚ z 11 lutego br. został powołany Zespół ds. dostępności architektonicznej, cyfrowej i informacyjno-komunikacyjnej. Ponadto na potrzeby Laboratorium Dostępności zakupiono wózki inwalidzkie, laski, zaciemnione gogle oraz tzw. kombinezon starości [symuluje ograniczenia i niepełnosprawności wieku senioralnego – przyp. red.] – informuje Grażyna Maszniew, pełnomocnik rektora Politechniki Śląskiej ds. osób z niepełnosprawnościami i kierownik projektu.
Przeprowadzono część szkoleń, m.in. z podnoszenia świadomości na potrzeby OzN. Została też poruszona kwestia bezpieczeństwa podczas ewakuacji z obiektów użyteczności publicznej. Nie zabrakło tematyki dotyczącej rynku pracy, ponadto swoje kompetencje podnieśli doradcy zawodowi Biura ds. Osób z Niepełnosprawnościami i Biura Karier Studenckich. Zrealizowano 607 godzin doradztwa zawodowego dla OzN.
– W trakcie przygotowywania jest dokumentacja związana m.in. z przebudową budynku i toalet. W obszarze dostępności architektonicznej przewidujemy dostosowanie wejść, miejsc parkingowych, podjazdów, wind, platform i sanitariatów. Zamierzamy umieścić tablice informacyjne i drogowskazy wewnątrz placówek – opisuje kierownik projektu.
Do harmonogramu wpisano również działania związane z technologią wspierającą. W planach jest m.in. opracowanie i wykonanie tyflomap dla kampusu. Autorzy projektu zakładają utworzenie zbiorów zdigitalizowanych. One będą dostosowane do potrzeb OzN i zamieszczone na platformie uczelni. Z kolei Laboratorium Dostępności zostanie wyposażone w systemy przywoławcze.
Jak zaznacza Grażyna Maszniew, na bieżąco monitorowany jest postęp prac. Obostrzenia wprowadzone w pandemii spowodowały opóźnienie w realizacji projektu. Po złagodzeniu ograniczeń, działania zintensyfikowano.
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie
Wśród pozytywnie ocenionych projektów znalazł się „Żagiel możliwości – model dostępności UWM w Olsztynie”. Jego największą zaletą jest wielowymiarowość, a plany obejmują realizację siedmiu zadań. Uczelnia wnioskowała o przeszło 5,6 mln zł na działania w tym zakresie.
– Od ponad roku już funkcjonuje Uniwersyteckie Centrum Wsparcia. Do tej pory udzieliło ponad 1120 porad psychologicznych osobom, które przechodzą przez kryzys. Streetworker dba o to, by informacje na temat działalności UCW dotarły wszędzie tam, gdzie mogą być potrzebne. Natomiast do pracownika pierwszego kontaktu można w dyskretnej atmosferze zgłosić potrzebę wsparcia – komentuje Eliza Popławska-Jodko, dyrektor Centrum Innowacji i Transferu Technologii UWM w Olsztynie.
Powołany został Rzecznik ds. Równości Szans. Na co dzień współpracuje on z wydziałami, samorządem studenckim, UCW oraz biurami administracji centralnej uczelni. W przyszłości ma też koordynować prace związane z opracowaniem Strategii Dostępności UWM w Olsztynie na lata 2024-2028.
Ponadto projekt zakłada likwidację barier architektonicznych. Zaprojektowano pokoje do cichej nauki. One przeznaczone są dla studentów z obniżoną sprawnością funkcjonowania społecznego, np. wynikającą ze spektrum autyzmu. Natomiast największą inwestycją będzie zainstalowanie windy w budynku rektoratu. W ramach innego z zadań zmodyfikowano program na kierunku budownictwo (II stopień studiów). Wprowadzono do niego przedmiot projektowanie uniwersalne.
– Działania obejmują też zwiększenie dostępności studentów z niepełnosprawnościami i dysfunkcjami do zasobów bibliotecznych. Zakupiono pełny dostęp do serwisów IBUK Libra oraz Legimi, a także 100 czytników e-booków, z których skorzystać mogą tylko osoby ze szczególnymi potrzebami – informuje Eliza Popławska-Jodko.
Autorzy projektu przewidują przygotowanie i wdrożenie modelu funkcjonowania Akademii Projektowania Uniwersalnego (APU). Do harmonogramu działań wpisano też podnoszenie kompetencji i wiedzy w zakresie nauczania włączającego. Jednak realizacja tych zadań została czasowo wstrzymana ze względu na pandemię. Ograniczenia w przemieszczaniu się zmusiły uczelnię do zmniejszenia liczby zagranicznych wyjazdów studyjnych. W planach pozostają wizyty w ośrodkach mających ogromne doświadczenie w nauczaniu włączającym oraz projektowaniu uniwersalnym. UWM zamierza rozpocząć realizację tych zadań w najbliższym roku akademickim.
– Jedną z największych korzyści będzie wzrost świadomości społeczności akademickiej w zakresie potrzeb osób z niepełnosprawnościami i dysfunkcjami. Zmiana mentalna pozwoli na doskonalenie nie tylko procesu nauczania, ale również wypracowanie nowych rozwiązań umożliwiających codzienne funkcjonowanie w kampusie – zaznacza dyrektor CIiTT UWM w Olsztynie.
Akademia Marynarki Wojennej im. Bohaterów Westerplatte w Gdyni
Gdyńska uczelnia zgłosiła projekt „Akademia Marynarki Wojennej dostępna dla osób z niepełnosprawnościami”. Zakłada on zmiany organizacyjne, proceduralne w procesie kształcenia, technologiczne oraz architektoniczne. Przewidziana jest też realizacja działań podnoszących wiedzę, świadomość i kompetencje kadry i studentów. Wnioskowana kwota wyniosła ponad 4,8 mln zł.
– Największego wkładu finansowego wymagają działania podejmowane w obszarze dostępności architektonicznej. W ramach realizowanego projektu już nastąpiła przebudowa wejścia głównego do uczelni poprzez wybudowanie podjazdu dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich. Ponadto sale wykładowe zostały oznakowanie w alfabecie Braille’a – informuje kmdr por. Wojciech Mundt, rzecznik prasowy AMW w Gdyni.
Powołane zostało Biuro ds. Osób z Niepełnosprawnościami, które oferuje szeroki system wsparcia. Chętni mogą m.in. skorzystać z usług doradcy edukacyjnego, asystenta dydaktycznego czy tłumacza języka migowego, psychologa. Ponadto udostępniany jest specjalistyczny sprzęt wspomagający proces kształcenia.
Działania na najbliższe miesiące obejmują m.in. zakup windy zewnętrznej i jej montaż w jednym z budynków. W planach jest też dostosowanie wewnętrznych systemów informatycznych. W AMW przyznają, że pandemia spowodowała zmiany i przesunięcia czasowe w realizacji poszczególnych zadań. Wymusiła również konieczność wprowadzenia usprawnień, m.in. wydłużono czas trwania projektu.
– Ta inicjatywa przyczyni się m.in. do zapewnienia dostępu do edukacji dla osób z niepełnosprawnościami bez dyskryminacji i na zasadzie równych szans. Wpłynie też na przygotowania do wejścia studentów i absolwentów na rynek pracy. Dzięki projektowi zostaną zastosowane dobre i sprawdzone praktyki wsparcia OzN – podsumowuje kmdr por. Wojciech Mundt.
Marcin Gazda, fot. archiwa uczelni i prywatne rozmówców
Data publikacji: 25.08.2021 r.
