W teatralnym klimacie – „Romeo i Julia” Wiliama Szekspira dla OzN
- 23.10.2025
Dział Biblioterapeutyczny Biblioteki Śląskiej w Katowicach od września do grudnia 2025 r. realizuje projekt „W teatralnym klimacie” (program: Kultura dostępna 2025), który uzyskał dotację z Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Dział Biblioterapeutyczny pracuje na rzecz wyrównywania szans osób z niepełnosprawnością w dostępie do informacji i integracji kulturalnej.
Beneficjentami projektu są osoby narażone na wykluczenie z życia społecznego i kulturalnego, m.in. niesłyszące osoby dorosłe zrzeszone w Śląskiem Oddziale Polskiego Związku Głuchych, uczniowie Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Niesłyszących i Słabosłyszących w Raciborzu, grupa dorosłych użytkowników Biblioteki Śląskiej, w tym grupa stale współpracujących z Książnicą seniorów, podopieczni domów opieki społecznej. Wszyscy z rejonu Katowic i miast sąsiadujących.
Realizatorzy projektu „W teatralnym klimacie” podkreślili, że ma on „na celu włączenie osób najbardziej zagrożonych wykluczeniem z kultury do świata kultury wysokiej, z jaką obcujemy w teatrach. Włączając je w działania związane ze sztuką teatralną, chcą zaspokoić ich potrzeby duchowe, rozwinąć kreatywność i dostarczyć radości będącej niezbędnym elementem dobrostanu, do którego powinien dążyć każdy człowiek”.
Wszelkie przedsięwzięcia odbywające się w ramach projektu są przystosowane do możliwości percepcyjnych jego uczestników. – Wszystkie realizowane przez nas zadania są też całkowicie bezpłatne dla uczestników – informują realizatorzy projektu. – Zapewniamy transport, ubezpieczenia oraz usługi tłumacza PJM. Tym razem wraz z beneficjentami naszego projektu wyruszamy na przygodę związaną ze światem teatru. Zapraszamy ich do udziału w spektaklach teatralnych wystawianych w teatrach śląskich oraz teatrach na terenie Krakowa.
Uczestnicy projektu oglądali już spektakl „Boeing, Boeing” – komedię w Teatrze Bagatela w Krakowie. W październiku br. mieli możność oklaskiwać także sztukę teatralną „Romeo i Julia” Wiliama Szekspira – dramat w reżyserii Dominiki Feiglewicz-Penarskiej i Zdenki Pszczołowskiej, wystawiany przez krakowski Teatr im. J. Słowackiego w Małopolskim Ogrodzie Sztuki w Krakowie (jedna ze scen teatru Słowackiego). Był to spektakl dwujęzyczny, grany przez dwie pary w języku fonicznym oraz – jednocześnie – migowym, przedstawiający tragiczne losy dwojga zakochanych, należących do dwóch zwaśnionych rodów. William Szekspir nadał tej tragicznej, aczkolwiek bardzo romantycznej, historii walor arcydzieła światowej rangi i znaczenie ponadczasowe i ponadnarodowe.
Przepiękny szekspirowski język został przysposobiony do możliwości percepcyjnych beneficjentów projektu. Z informacji teatru wynika, że po raz pierwszy w Polsce spektakl był dostępny nie tylko dla osób Głuchych, ale także z niepełnosprawnością intelektualną. Tekst wyjaśniający łatwy do zrozumienia (ETR) był przekazywany na żywo przez system odbiorników skierowany do tych widzów, nie zakłócając odbioru reszcie publiczności. Ponadto podczas trwania spektaklu można było skorzystać z Pokoju wyciszenia.
To była naprawdę niezwykła i poruszająca forma przekazu. Teatralni widzowie mieli niecodzienną możliwość poznania, a chwilami nawet podziwiania efektów tego przedsięwzięcia. Spektakl „Romeo i Julia” jest dostosowany dla osób niesłyszących i słabowidzących, z udziałem zarówno aktorów słyszących, jak i głuchej obsady.. Sztuka jest wzbogacona o audiodeskrypcję oraz napisy w języku polskim i angielskim.
Przed wydarzeniem była możliwość uczestnictwa w „touch tour”, czyli zapoznaniu się z elementami scenografii dla osób niewidomych i słabowidzących.
Wzorem lat ubiegłych redaktorki „Naszych Spraw” skorzystały z zaproszenia Śląskiej Książnicy i pojechały razem z jej podopiecznymi na ten niezwykły spektakl.
Nie oceniamy go i nie recenzujemy, możemy jedynie zapisać, że poruszył on publiczność.
Z rozmów po spektaklu wynikało, że można polemizować z wszechobecną potrzebą podkreślania fizyczności związku pary zakochanych – w tym konkretnym, oglądanym dramacie. Szekspir w swym dziele nie był aż tak dosłowny. Miłość Romea i Julii w jego sztuce z czasów elżbietańskiej Anglii była – mimo tragizmu – bardziej romantyczna i pełna poezji.
W uwspółcześnionym krakowskim przedstawieniu powiało zbytnią cielesnością i dosłownością – tłumaczyli rozmówcy z widowni.
Dlatego w ocenie wielu widzów taki przekaz był dla nich momentami zbyt… kontrowersyjny. Pytani przez nas jednak przyznawali, że spektakl miał bardzo interesującą scenografię i choreografię. Pomysł z dwójką aktorek i aktorów – dwoje mówiących i dwoje migających – to bardzo twórcze i świeże pokazanie na scenie losów Romea i Julii. Aktorzy bardzo serdeczni, otwarci zarówno przed, jak i po spektaklu zyskali ogromny aplauz i sympatię.
Realizatorzy projektu „W teatralnym klimacie” z Działu Biblioterapeutycznego Biblioteki Śląskiej poinformowali, że przed nami jeszcze wiele spektakli, przedsięwzięć, zajęć, warsztatów i prelekcji tłumaczonych na język migowy, a także lekcje teatralne w Teatrze Śląskim, prowadzone przez pracowników tej placówki i poznawanie teatru od kulis (garderoby, dekoracje, orkiestron) oraz musical Viva Maria”, w Teatrze Polskim w Bielsku-Białej: w języku migowym, opowiadający o życiu i karierze zawodowej Marii Koterbskiej.
„ Oprócz tego – napisali twórcy projektu – jego beneficjentów zaprosimy na warsztaty teatralne prowadzone przez pracowników Teatru Ateneum w Katowicach. Warsztaty odbędą się w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Niesłyszących i Słabosłyszących w Raciborzu; w DPS Świętochłowice, a także w Bibliotece Śląskiej dla podopiecznych domów pomocy społecznej. Teatr Ateneum swoje zajęcia realizuje w trzech formach: „Teatr da się lubić’, „Teatr na lekcjach wychowawczych” oraz zajęcia inspirowane spektaklami.
● Przewiduje się zorganizowanie kreatywnych warsztatów metodą Kamishibai (metoda czytania z użyciem plansz z obrazkami i tekstem oraz drewnianego teatrzyku) dla podopiecznych Specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Niewidzących i Słabowidzących w Raciborzu.
● Planuje się też warsztaty teatralne prowadzone przez aktora Dariusza Niebudka, które odbędą się w Domu Pomocy Społecznej św. Antoniego w Świętochłowicach.
● Beneficjenci projektu zaproszeni również będą na prelekcję, podczas której przedstawione będą dzieje unikatowej lwowskiej biblioteki teatralnej, która po II wojnie światowej znalazła się w Katowicach, a od 1978 r. przechowywana jest w Bibliotece Śląskiej”.
Jeszcze w październiku realizatorzy zaprosili na spektakl „Odlot”, do Teatru Miejskiego w Gliwicach: opowieść o odchodzeniu, przemijaniu, w kontekście przyjaźni i wzajemnego wsparcia, dostosowany do możliwości percepcyjnych i potrzeb emocjonalnych najmłodszych i starszych widzów.
Sztukę tłumaczono na język migowy.
Dział Biblioterapeutyczny Biblioteki Śląskiej publikuje informacje o swoich działaniach i programach, w tym o projekcie „W teatralnym klimacie” na stronie Biblioteki Śląskiej.
Iwona Kucharska, fot. Kinga Kowalska / Teatr im. J. Słowackiego w Krakowie, autorka
Data publikacji: 23.10.2025 r.
