Drugim w kolejności ważnym dla środowiska OzN wydarzeniem w mijającym tygodniu był III Kongres Inclu(vi)sion: tworzymy rynek współpracy. Odbył się 3 grudnia, czyli w Międzynarodowym Dniu Osób z Niepełnosprawnością. Jego organizatorem, podobnie jak dwóch poprzednich edycji, była Fundacja Aktywizacja.
Kongres odbywał się w wersji online i dzięki tej formule w wydarzeniu mogło uczestniczyć ponad tysiąc osób z całego kraju. Zainteresowanie nim było olbrzymie, na platformie kongresowej wstępnie zarejestrowało się ponad 1200 osób.
I nic w tym dziwnego, bowiem mimo wielu kampanii i wydarzeń promujących zatrudnienie OzN, jego wskaźniki nadal nie napawają optymizmem. Niestety, daleko nam do średniej europejskiej, gdzie ten wskaźnik wynosi 50 proc., w Polsce przekracza niewiele ponad 32 procent. Przeszło milion OzN w wieku aktywności zawodowej pozostaje poza rynkiem pracy. W tej grupie aż 56 proc. stanowią osoby z orzeczonym lekkim stopniem niepełnosprawności. Tymczasem, według Polskiego Instytutu Ekonomicznego za 10 lat w Polsce na rynku pracy może brakować 2,5 miliona osób.
Podczas kongresu przedstawiciele firm, uczestniczących w zainicjowanym przez Fundację Aktywizacja podczas pierwszego Kongresu Inclu(vi)sion porozumieniu, dyskutowali o tym, jak zmienić tę niekorzystną sytuację. W partnerstwie, które zrzeszało początkowo kilkanaście firm, obecnie jest ich ponad kilkadziesiąt. Jego członkami są m.in. przedstawiciele sektora handlu i usług, bankowości i finansów, IT – wśród nich duże firmy krajowe i międzynarodowe. Są też organizacje pozarządowe, które od dawna już są otwarte na OzN. Pracownicy z różnymi rodzajami niepełnosprawności od lat z powodzeniem wpisują się w kulturę organizacyjną firm partnerskich – podczas kongresowych paneli osoby odpowiedzialne przede wszystkim za działy HR opowiadały o swoich spostrzeżeniach dotyczących ich pracy.
Doświadczeniami dzielili się też sami pracownicy z niepełnosprawnościami opowiadając o swojej często wieloletniej historii zatrudnienia w danej firmie. Dość często przewijał się w tych rozmowach wątek tzw. niepełnosprawności niewidocznej i kwestia informowania o tym fakcie, lub nie, przyszłego pracodawcy.
Podczas kongresu wielokrotnie podkreślano, że dotychczasowy model zatrudniania OzN, pochodzący jeszcze z lat 90., bazujący na publicznym dofinansowaniu i wyspecjalizowanych pracodawcach (ZPChr-y), powinien stać się jedynie uzupełnieniem nowego systemu stawiającego na inkluzywność.
Ten inkluzywny model dotyczy zwykłych (czyli większości) pracodawców i oparty jest właśnie o realne wyzwana demograficzne, potrzeby gospodarki i trendy takie jak ESG i D&I. Co oznaczają te skróty? ESG (skrót od angielskich wyrazów environmental, social i governance) czyli środowisko, społeczeństwo i ład korporacyjny, oznaczają kryteria oceniające zrównoważony rozwój i wpływ firmy na otoczenie oraz standardy jej działalności. Z kolei D&I (skrót od anielskich wyrazów diversity and inclusion) oznacza różnorodność i włączanie. Czyli akceptowanie faktu, ze pracownicy charakteryzują się różnorodnymi cechami, a środowisko ich pracy powinno być włączające. Oba modele, nowe na polskim rynku pracy, wprowadzane przede wszystkim przez duże firmy, staną się z czasem nie wyborem, ale koniecznością, co sprzyjać powinno zatrudnieniu włączającym – w największym uproszczeniu – wszystkich bez wyjątku, także osoby z różnymi potrzebami.
Podczas paneli, w których udział wzięli przedstawiciele administracji publicznej, politycy, eksperci i praktycy, dyskutowano o wielu kwestiach związanych z zatrudniania, m.in. o tym jak stworzyć firmę na OzN, roli lidera w otwieraniu firmy na potrzeby OzN, partnerstwie z organizacjami pozarządowymi, rynku pracy w praktykach i politykach publicznych oraz roli AI w pracy OzN.
Przez cały czas trwania kongresu pracodawcy mogli skorzystać ze Strefy konsultacji, w której można było się dowiedzieć m.in. jakie są aspekty prawne zatrudniania OzN, jak powinno wyglądać rekrutacja, zatrudnienie i onboarding tych osób oraz jak zarządzać różnorodnym zespołem. Dostępna była również tzw. Strefa ekspertów w której odpowiadano przede wszystkim na pytania osób poszukujących zatrudnienia.
Już po zakończeniu obrad zainteresowani pracodawcy mogli wziąć udział w warsztatach poświęconych ochronie danych osobowych w procesie rekrutacji i zatrudniania OzN.
Z przedstawionych podczas kongresu badań wynika, że OzN, pozostające w zatrudnieniu, oceniają stabilność swojej pracy w skali od 1 do 5 na 2,4, kompetencje i awans na 2,85, warunki pracy na 3,41, satysfakcję z pracy na 3,88, zaś relacje społeczne na 3,91. Najwyżej, 4,26, oceniane są ich relacje w pracy. Dwa pierwsze z tych wyników zdają się potwierdzać niedostateczne jeszcze docenienie tej grupy w zatrudnieniu. Czy przyczyna tego leży po stronie OzN czy pracodawców?
Pytań dotyczących przyszłości zatrudnienia OzN jest znacznie więcej. Czy demografia wpłynie w wzrost zatrudnienia w grupie OzN? Kiedy uda nam się osiągnąć pożądane co najmniej 40 procent? Czy milion potencjalnych pracowników z orzeczeniem o niepełnosprawności zdobędzie pracę a w wielu przypadkach podjąć zatrudnienie? I czy planowana ustawa o asystencji osobistej wpłynie na podniesienie wskaźnika?
Na odpowiedź na to pytanie trzeba niestety poczekać. Miejmy nadzieję, że niedługo.
Kongresowi towarzyszyły Wirtualne Targi Pracy.
Halina Guzowska, źródło zdjęć: Fundacja Aktywizacja
Data publikacji: 05.12.2025 r.
