ZUS do RPO: dokładamy wszelkich starań, żeby zasiłki były wypłacane terminowo

ZUS dokłada wszelkich starań, aby uprawnienia do zasiłków były ustalane rzetelnie i aby zasiłki były wypłacane osobom uprawnionym niezwłocznie po ustaleniu tych uprawnień – podkreśliła członek zarządu ZUS Dorota Bieniasz w odpowiedzi na pismo RPO w sprawie wielomiesięcznych opóźnień w tych wypłatach.

Jak poinformował rzecznik praw obywatelskich, w ostatnich latach trafiło do niego wiele skarg na działania ZUS, głównie związanych z wstrzymywaniem wypłaty świadczeń z ubezpieczenia chorobowego i z tytułu macierzyństwa oraz z wielomiesięcznymi kontrolami.

W związku z tym w grudniu zwrócił się do prezes ZUS Gertrudy Uścińskiej z pytaniem, czy również otrzymuje takie sygnały i czy przewidywane jest usprawnienie kontroli.

Zdaniem rzecznika ZUS, jako podmiot odpowiedzialny za właściwe wydawanie pieniędzy ze składek ubezpieczonych, powinien dołożyć należytych starań, aby świadczenia trafiały do osób uprawnionych. „Jednak z drugiej strony pozostawianie bez środków do życia w trakcie często przedłużającego się postępowania przez osoby chore, samotne czy też kobiety w ciąży również budzi uzasadnione wątpliwości” – wskazał Bodnar.

W odpowiedzi członek zarządu ZUS Dorota Bieniasz przekonywała, że ZUS „dokłada wszelkich starań, aby uprawnienia do zasiłków były ustalane rzetelnie i aby zasiłki były wypłacane osobom uprawnionym niezwłocznie po ustaleniu tych uprawnień”. Dodała również, że Zakład ma na uwadze, aby przeprowadzanie kontroli czy postępowań administracyjnych odbywało się z poszanowaniem przepisów w zakresie terminów, przedmiotu kontroli, jak i praw i obowiązków kontrolowanych.

„Odniesienie się do zarzutu zbyt długiego prowadzenia postępowania mogłoby być dokonane tylko na tle indywidualnych spraw, po ich analizie” – podkreśliła Bieniasz. Zauważyła jednocześnie, że taka analiza wymaga zebrania materiału dowodowego, jego oceny oraz, w razie konieczności – przeprowadzenia kontroli.

Przedstawicielka ZUS wyjaśniła, że Zakład prowadzi postępowanie wyjaśniające w każdej sytuacji budzącej wątpliwości związane z objęciem ubezpieczeniem społecznym lub z wysokością tegoż ubezpieczenia. W ramach postępowania „ZUS weryfikuje zasadność objęcia ubezpieczeniami społecznymi osób występujących o wypłatę zasiłków, czy zgłoszenie do ubezpieczeń społecznych nie miało pozornego charakteru. Dokonuje także analizy wysokości podstawy wymiaru składek ubezpieczonego, która ma wpływ na kwotę wypłacanego mu zasiłku. Jeżeli dokumenty zgromadzone w toku postępowania wyjaśniającego z płatnikiem i ubezpieczonym budzą wątpliwości ZUS kieruje do płatnika kontrolę doraźną” – czytamy w odpowiedzi do RPO.

Bieniasz wyjaśniła też, że ZUS jest uprawniony do weryfikowania, czy osoba zgłoszona do ubezpieczeń społecznych ma tytuł do objęcia tymi ubezpieczeniami.

„Zakład ma prawo do badania zarówno faktu zawarcia umowy o pracę, jak i jej ważności. Jeżeli w konkretnym przypadku, na podstawie dokonanych w trakcie postępowania wyjaśniającego lub kontroli ustaleń Zakład stwierdzi, że umowa została zawarta dla pozoru, albo w celu obejścia ustawy, lub jest sprzeczna z zasadami współżycia społecznego, konsekwencją jest stwierdzenie niepodlegania ubezpieczeniom społecznym przez daną osobę jako pracownika. Takie rozstrzygnięcie następuje w drodze decyzji, od której przysługuje odwołanie do sądu” – napisała.

Członek zarządu ZUS podkreśliła, że „w przypadku niewydania decyzji przez ZUS w terminie 2 miesięcy, licząc od zgłoszenia wniosku o świadczenie lub inne roszczenia, stronie przysługuje odwołanie do sądu. Terminowe rozpatrzenie spraw z zakresu ubezpieczeń społecznych jest zatem chronione w ten sposób, że wnioskodawca może zwrócić się do sądu powszechnego zarówno w przypadku wystąpienia przewlekłości postępowania, jak i bezczynności organu”.

„Ustalenie prawidłowości podlegania ubezpieczeniu oraz prawidłowości podstaw wymiaru składek na to ubezpieczenie ma istotne znaczenie dla przyznania jej uprawnień do tego zasiłku. Dotyczy to zarówno osób podlegających ubezpieczeniu chorobowemu obowiązkowo (np. pracowników), jak i osób podlegających ubezpieczeniu chorobowemu dobrowolnie (np. osób prowadzących pozarolniczą działalność gospodarczą)” – czytamy.

Bieniasz wskazała również, że ZUS może wydać decyzję zobowiązującą świadczeniobiorcę do zwrotu nienależnie pobranego świadczenia z ubezpieczeń społecznych, jeśli od ostatniego dnia okresu, za który zostało pobrane nienależne świadczenie, nie upłynęło 5 lat.

Dodała, że wszystkie decyzje Zakładu podlegają kontroli sądowej, jeżeli odwołanie zostanie wniesione w terminie. (PAP)

Dorota Stelmaszczyk

Data publikacji: 24.01.2020 r.