Pełno(s)prawne studiowanie. Inkubatory dostępności

Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego (FIRR) zorganizowała osiemnastą edycję Konferencji „Pełno(s)prawny Student”. W spotkaniu w Krakowie wzięli udział przede wszystkim przedstawiciele uczelni wyższych. Wystąpienia dotyczyły Komisji ds. Dostępności Uczelni przy Komisji ds. Dostępności Uczelni przy Konferencji Rektorów Akademickich Szkół Polskich (KRASP), a także naborów i realizacji projektów 3.1 „Dostępność podmiotów szkolnictwa wyższego”. Ponadto poruszona została tematyka wsparcia asystenta na uczelni, budowania sieci oraz prostego języka. „Nasze Sprawy” objęły patronat medialny nad tym wydarzeniem.

4 grudnia odbyła się Konferencja „Pełno(s)prawny Student”. Miejscem debaty była Krowodrza Centrum Konferencyjno-Hotelowe, gdzie spotkanie zostało też zorganizowane w latach 2022-2023.

– Nasze wydarzenie skierowane jest do wszystkich zainteresowanych szeroko pojętą kwestią dostępności na uczelniach, w tym przede wszystkim do kadry szkolnictwa wyższego. Zazwyczaj bierze w nim udział 100-120 osób, głównie przedstawiciele szkół wyższych, m.in. Działów Dostępności czy BON-ów. W tym roku przyjechali uczestnicy z różnych stron Polski, np. z Gdańska, Radomia czy ze Śląska – powiedziała „NS” Agnieszka Bryndza-Stabro, specjalista ds. PR z Fundacji Instytut Rozwoju Regionalnego.

Pierwsza edycja konferencji została zorganizowana w 2007 r. Wówczas dyskusja dotyczyła m.in. rozwiązań technicznych zwiększających dostęp osób niepełnosprawnych do studiów wyższych. W ostatnich latach nie brakuje tematów związanych z realizacją projektów i działań, których celem jest bezpośrednie wsparcie osób z niepełnosprawnościami i ze szczególnymi potrzebami.

– 17 lat temu wydawało się nam, że „Pełno(s)prawny Student” będzie jednorazowym wydarzeniem. Jednak spotykamy się co roku, bo jest taka potrzeba. Kiedyś rozmawialiśmy o tym, czy osoba z niepełnosprawnością powinna studiować. Teraz dyskutujemy o tym, jak ten proces ma wyglądać, aby nie sprawiał trudności żadnej ze stron – podkreśliła dr Anna Rdest, dyrektor ds. współpracy międzysektorowej z FIRR.

Z Komisją i naborami
Pierwszą prelegentką była dr Justyna Rogowska z Uniwersytetu Gdańskiego. Słuchacze dowiedzieli się o KRASP. Konferencja ta stanowi oficjalną reprezentację środowiska akademickiego działającego na rzecz dostępności. Pod koniec października odbyło się jej pierwsze posiedzenie w kadencji 2024-2028. Spotkanie to odbyło się na Uniwersytecie Warszawskim. Wówczas wybrano przewodniczącą Komisji na ww. okres. Została nią kierowniczka Biura ds. Osób z Niepełnosprawnościami UW Anna Szymańska.

Z kolei nabór i realizacja projektów 3.1 „Dostępność podmiotów szkolnictwa wyższego” był tematem wystąpienia Anny Marciniak z Narodowego Centrum Badań i Rozwoju. W przypadku „Dostępności podmiotów szkolnictwa wyższego” złożono 110 wniosków (łączna wartość – 456 mln zł). Pozytywnie oceniono 69 (318 mln zł). Dofinansowanie otrzymało 48 projektów (222,5 mln zł). To grono obejmuje 22 uczelnie publiczne, 25 uczelni niepublicznych oraz 1 inny podmiot.

Natomiast w naborze „Uczelnie coraz bardziej dostępne” wpłynęło 120 wniosków (łączna wartość – 900 mln zł). Z nich pozytywnie oceniono 95 (722 mln zł). Z kolei dofinansowanie przyznano dla 57 projektów (442 mln zł), w tym 38 uczelni publicznych i 19 uczelni niepublicznych.

Ekspertka z NCBR poruszyła też wątek dotyczący centrów wiedzy o dostępności. Jak zaznaczyła, partnerstwo bezkosztowe jest możliwe do uwzględnienia.

Czas na asystencję
W kolejnej części konferencji znalazł się temat „Wsparcie asystenta na uczelni – odpowiedź na bieżące potrzeby osób ze szczególnymi potrzebami”. Dr Justyna Rogowska przedstawiła wyniki badania przeprowadzonego w listopadzie br. na Uniwersytecie Gdańskim. Wzięły w nim udział 32 osoby z niepełnosprawnościami i szczególnymi potrzebami, które w roku akademickim 2024/2025 korzystają z wsparcia asystenta dydaktycznego. Z zaprezentowanych opinii wynika, że wsparcie ze strony asystentów dydaktycznych ma charakter wielowymiarowy. Jego zakres i natężenie są zróżnicowane ze względu na typ i rodzaj niepełnosprawności studenta/ki. Zadanie to wpisuje się w art. 24 Konwencji ONZ o prawach osób z niepełnosprawnościami.

Z kolei Ariel Fecyk ze Stowarzyszenia Twoje Nowe Możliwości z Wrocławia przedstawił rodzaje asystencji i jej zasady na uczelniach. W wystąpieniu nie zabrakło informacji o wsparciu asystenta – dla kogo ono jest, a także jakie zadania i czynności obejmuje. Prelegent zwrócił uwagę na dylematy związane z asystencją na uczelni. Pojawiają się bowiem pytania m.in. o to, komu powierzyć takie zadania – studentowi/studentce czy profesjonalnemu asystentowi/asystentce. Do tego dochodzi kwestia, czy proponować działania w ramach wolontariatu, czy wypłacić wynagrodzenie.

Stowarzyszenie Twoje Nowe Możliwości zapewnia asystencję osobistą. W ramach „Studiuję niezależnie” oferuje usługi asystenckie oraz wspierające usamodzielnianie osoby z niepełnosprawnością w środowisku akademickim. Ponadto realizuje program „Asystent osobisty osoby z niepełnosprawnością” dla organizacji pozarządowych.
W tej części konferencji wzięła tez udział Beata Cichy. Specjalistka ds. dostępności z Fundacji Biznes Bez Barier podzieliła się osobistym doświadczeniem z omawianego zakresu.

Sieciowanie i prosty język
W programie konferencji znalazł się też temat „Czy uczelnia przetrwa w próżni? Budowanie sieci szansą dla rozwoju uczelni”. Stanowisko w tej kwestii zajęła pełnomocniczka rektora ASP w Krakowie ds. Osób z Niepełnosprawnością Anna Duczmalewska. W swoim wystąpieniu zwróciła uwagę m.in. na obecną dostępność, w tym coraz większą grupę jej odbiorców. Podkreśliła też znaczenie budowania partnerstw. Prelegentka wskazała błędy popełniane w takich relacjach, a także zalety współdziałania. Pojawił się też wątek dotyczący Krakowskiej Sieci Dostępności Kultury (KSDS). Obecnie liczy ona 77 osób (grupa na FB) oraz 44 osoby w grupie mailingowej. Do tej pory odbyło się 5 spotkań sieciujących, trwa proces formalizacji współpracy. Ta inicjatywa ma służyć wymianie wiedzy i doświadczeń, a także stanowić wzajemne wzmocnienie.

Z kolei kierownik Działu Dostępności AGH w Krakowie dr inż. Szczepan Moskwa opowiedział o projekcie Akademia Dostępności Plus. Jego realizacja odbywa się w partnerstwie z Fundacją Instytut Rozwoju Regionalnego, Stowarzyszeniem Twoje Nowe Możliwości oraz Fundacją Na Rzecz Osób Z Niepełnosprawnościami (FRONIA). Celem jest kompleksowy rozwój wsparcia dla OzN w AGH w ośmiu kluczowych obszarach. Plany obejmują m.in. modernizację budynków, wprowadzenie uniwersalnego systemu oznakowania, utworzenie poradni języka prostego oraz wsparcie psychologiczne i szkoleniowe. Wartość tego projektu wynosi blisko 8,2 mln zł.

Ostatnie z wystąpień zatytułowano „Strach ma wielkie oczy, czyli prosty język na polskiej uczelni”. Dr hab. Monika Kresa prof. UW wyjaśniła, czym jest prosty język. Ponadto wymieniła jego ustandaryzowane zasady. Prelegentka zwróciła uwagę m.in. na określenie odbiorcy i celu tekstu, układ i kompozycję, odpowiednie słownictwo, a także jasną, naturalną składnię. Na prosty język stawiają m.in. banki, urzędy czy ministerstwa.

– Dostępność musi nadążać za bieżącymi tematami, trendami. Uważam więc, że „Pełno(s)prawny Student” będzie potrzebny cały czas. Uczelnie można nazwać inkubatorami dostępności. Wiele modeli działania, które zostały zaprezentowane na konferencji, może być przykładem dla innych instytucji publicznych – podsumowała Agnieszka Bryndza-Stabro.

Dr Anna Rdest, dyrektor ds. współpracy międzysektorowej z FIRR

Przyzwyczailiśmy się już do pewnego standardu dostępności na uczelniach. Niektóre ze szkół wyższych stały się ofiarami własnego sukcesu w tym zakresie. Będąc bardziej dostępne, są atrakcyjniejsze, więc automatycznie mają dłuższą kolejkę do swoich usług. Z jednej strony to fantastyczne, bo pamiętamy liczne ograniczenia w przeszłości. Z drugiej strony – ta sytuacja jest olbrzymim wyzwaniem. Bo np. każdy student z niepełnosprawnością, któremu trzeba świadczyć usługę jeden na jeden, to ogromny koszt dla uczelni.
Dziś potrzeby są zupełnie inne niż 10 lat temu. Mamy coraz więcej osób z trudnościami poznawczymi, w kryzysach psychicznych, które wymagają indywidualnego wsparcia. Ono musi być oparte na wiedzy i świadomości uczelni. Bez takich rozwiązań, uszytych na miarę potrzeb danego człowieka, potencjalni studenci znikną z systemu.
Moim zdaniem dochodzimy do poziomu powszechnej, uniwersalnej dostępności. Oczywiście, nie dotyczy to wszystkich szkół wyższych. Każda uczelnia boryka się ze swoimi trudnościami – architektonicznymi, cyfrowymi, informacyjnymi, a także świadomościowymi. Jednak widać istotną poprawę.

Amicus Hominum i Kryształy Soli 2024
11 grudnia (tydzień po konferencji) Fundacja Instytut Rozwoju Regionalnego otrzymała wyróżnienie w Filharmonii im. K. Szymanowskiego w Krakowie. Tam Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego zorganizował Galę wręczenia Nagród Amicus Hominum i Kryształy Soli 2024.
Ta ostatnia jest przyznawana dla najlepszych organizacji pozarządowych w regionie.

FIRR doceniono w kategorii Lider Pozarządowej Małopolski. Kapituła zwróciła uwagę m.in. na wieloletnią i pełną zaangażowania pracę na rzecz przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu osób z niepełnosprawnościami. Wpływ miało też wdrażanie nowatorskich rozwiązań zwiększających szanse OzN do samodzielnego życia, w szczególności w zakresie dostępności cyfrowej.

W tej kategorii zwyciężyła Fundacja Obrony Praw Dziecka Kamaka, która została laureatem Grand Prix Kryształy Soli 2024. Z kolei w kategorii Małopolska Inicjatywa Pozarządowa nagrodzono Fundację Centrum Rehabilitacji Znowu w Biegu. Przesądziło o tym stworzenie kampanii społecznej Miesiąc Świadomości Amputacji. Patronat medialny nad pierwszą edycją Pomarańczowego Kwietnia objęły m.in. „Nasze Sprawy”.

Laureatką Grand Prix Amicus Hominum 2024 została Agata Maria Kołodziejczyk, która wcześniej odebrała nagrodę w kategorii Społecznik, Filantrop. Natomiast w kategorii Ambasador Zdrowia zwyciężył Piotr Pogon, który 3 grudnia został „Człowiekiem Bez Barier 2024”. W tym przypadku dostrzeżono m.in. pełną zaangażowania pracę na rzecz osób z niepełnosprawnościami, umiejętność mobilizowania innych do pomocy oraz propagowania idei wolontariatu.
Pełna lista laureatów i wyróżnionych na stronie www.malopolska.pl

Zobacz galerię…

Info i fot. Marcin Gazda

Data publikacji: 19.12.2024 r.