Fundusze europejskie na rzecz dostępności dla wszystkich
- 14.07.2025
Blisko 47 mln. złotych otrzyma 11 krajowych uczelni, których projekty wyłonione zostały do realizacji w konkursie „Centra wiedzy o dostępności” ogłoszonym przez Narodowe Centrum Badań i Rozwoju (NCBR). Środki na ich dofinansowanie pochodzą z programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS).
W miniony czwartek, 10 lipca br. w siedzibie NCBR w Warszawie odbyło się spotkanie, podczas którego miało miejsce symboliczne podpisanie umów przez przedstawicieli trzech uczelni, których projekty zostały najwyżej ocenione w tym konkursie. Są to kolejno: Politechnika Warszawska, której projekt otrzymał 115,5, pkt., Sopocka Akademia Nauk Stosowanych (110 pkt.) oraz Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny w Szczecinie (106 pkt.).
Uczestniczący w spotkaniu minister nauki i szkolnictwa wyższego, dr inż. Marcin Kulasek, pogratulował na wstępie laureatom konkursu. Przypomniał też, że w zależności od różnych kryteriów grupa osób ze szczególnymi potrzebami liczy dziś nawet 7 mln. osób. Są wśród nich m.in. osoby poruszające się na wózku, niewidome, niesłyszące, ze schorzeniami psychicznymi. Dostęp OzN do szkolnictwa wyższego jest zapewniony przez wiele regulacji prawnych, począwszy od konstytucji, zaś prawo o szkolnictwie wyższym wręcz nakłada na wyższe uczelnie obowiązek dostępności jako tworzenie warunków do pełnego udziału w procesie kształcenia i badaniach naukowych.
– Działania uczelni na rzecz szeroko rozumianej dostępności mają wpływ na cały kraj – powiedział minister Marcin Kulasek. – Dzięki nim studentki i studenci ze szczególnymi potrzebami zyskują szanse na dobre wykształcenie i w przyszłości ciekawą pracę. Tworzenie i rozwijanie centrów wiedzy o dostępności, jako integralnej części uczelni, to kolejny krok na tej drodze. Dzięki temu zyskamy sieć ośrodków, które będą upowszechniać zasady projektowania uniwersalnego i dzielić się wiedzą, z której skorzystają wszyscy, w tym osoby ze szczególnymi potrzebami.
Z kolei dyrektor NCBR, prof. dr hab. Jerzy Małachowski, podkreślił, że program FERS pozwała kontynuować to, co udało się wypracować już wcześniej dzięki 100 projektom realizowanym w wyników naborów „Dostępność podmiotów szkolnictwa wyższego” i „Uczelnie coraz bardziej dostępne”.
– Zależy nam, aby w efekcie projektów wybranych w konkursie „Centra wiedzy o dostępności” wypracowane zostały standardy bądź wzorce produktów lub usług w zakresie dostępności i projektowania uniwersalnego w dziedzinach, w których poszczególne centra się specjalizują. Chciałbym podkreślić, że uczelnie, które skorzystają z unijnego dofinansowania, wykorzystają w tym celu nie tylko swój potencjał techniczny, ale także naukowy – powiedział prof. Jerzy Małachowski.
Kilka słów o trzech zwycięskich projektach. Celem interdyscyplinarnego „Centrum Dostępnych Rozwiązań PW”, zgłoszonego przez Politechnikę Warszawską, jest rozwijanie wiedzy o dostępności i projektowaniu uniwersalnym przez poszerzenie działalności istniejącego już Centrum Projektowania Uniwersalnego o zagadnienia związane z transportem i urbanistyką. W działaniach projektowych uwzględnione zostaną wyniki badań, które dotyczą barier napotykanych przez OzN, ale również m.in. przez osoby starsze w codziennym funkcjonowaniu. Podjęte zostaną także badania naukowe na rzecz dostępności. Naukowcy z Politechniki Warszawskiej chcą zaprosić do współpracy nie tylko specjalistów z różnych dziedzin m.in. inżynierów, urbanistów i projektantów, ale również samych zainteresowanych czyli osoby doświadczające niepełnosprawności.
Projekt Sopockiej Akademii Nauk Stosowanych „Centrum wiedzy o dostępności SANS” ma konsolidować zdobytą już wcześniej wiedzę i doświadczenie m.in. dzięki realizacji projektów strategicznych wspieranych ze środków Funduszy Europejskich. Ma także wspierać instytucje publiczne, projektantów, deweloperów oraz architektów, których celem jest włączanie i równy dostęp dla wszystkich niezależnie od wieku, sprawności i innych uwarunkowań indywidualnych. W ramach projektu przewidywane jest m.in. opracowanie i wdrożenie systemu certyfikacji „Dostępne da Wszystkich”, który wskaże produkty, usługi i przestrzenie spełniające kryteria projektowania uniwersalnego.
Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny zrealizuje natomiast projekt pn. „Innowatorium Dostępności Miast (IDM)”. Jego celem ma być trwała zmiana jakościowa w podejściu do kształtowania przestrzeni miejskich, by były one przyjazne, bezpieczne i dostępne dla wszystkich mieszkańców. Na uczelni powołana zostanie nowa jednostka, IDM, która umożliwi kontynuację i rozwinięcie dotychczasowej działalności naukowo-dydaktycznej i osiągnięć uczelni w zakresie dostępności. Głównym obszarem zainteresowań będzie obszar urbanistyki i technologii miejskich. IDM będzie nawiązywać do idei inteligentnych miast skoncentrowanych na człowieku. Przewidywane jest też wdrożenie wielu innowacyjnych rozwiązań, które mają ułatwiać funkcjonowanie osobom ze szczególnymi potrzebami, np. system nawigacji miejskiej bez barier, robopies – asystent osób niewidomych, aplikacja do audytu dostępności plaż i system komunikacji białej laski.
Umowy na realizację wyżej wymienionych projektów NCBR, reprezentowany przez dyr. prof. dr hab. Jerzego Małachowskiego, podpisało z przedstawicielami wszystkich trzech wymienionych wyżej uczelni. Byli to: prof. dr hab. inż. Krzysztof Zaremba, rektor Politechniki Warszawskiej, prof. dr hab. Teresa Martyniuk, rektor Sopockiej Akademii Nauk Stosowanych oraz dr inż. Piotr Piela, prorektor ds. kształcenia w Zachodniopomorskim Uniwersytecie Technologicznym w Szczecinie.
Wśród pozostałych ośmiu uczelni, których projekty przyjęte zostały do realizacji po dwie reprezentują Poznań i Kraków. Kolejność punktacyjna przedstawia się następująco: Uniwersytet w Siedlcach, Uniwersytet Ekonomiczny w Poznaniu, Politechnika Wrocławska, Collegium Verum w Warszawie, Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie, Uniwersytet Andrzeja Frycza Modrzewskiego w Krakowie oraz Akademia Górniczo-Hutnicza im. Stanisława Staszica w Krakowie.
Tekst i fot. Halina Guzowska
Data publikacji: 14.07.2025 r.
