Program Dostępność Plus, który koordynuje Ministerstwo Funduszy i Polityki Regionalnej, ma już pięć lat. Z tej okazji w siedzibie ministerstwa w dniach 19-20 kwietnia zorganizowano międzynarodową konferencję.
Pierwszy dzień spotkania miał charakter podsumowujący efekty program”, otworzyli je minister funduszy i polityki regionalnej Grzegorz Puda oraz „dobry duch” tego programu – wiceminister Małgorzata Jarosińska-Jedynak, sekretarz stanu w tymże resorcie.
Ile już wydano na program Dostępność Plus?
Najważniejsze cele programu Dostępność Plus to skuteczna likwidacja barier w życiu osób z niepełnosprawnościami, osób starszych, osób ze szczególnymi potrzebami, program wspiera również kobiety w ciąży, rodziców małych dzieci, a bilans tych pięciu lat to inwestycje o wartości 16,7 mld zł – poinformował minister Grzegorz Puda. Ta kwota obejmuje ponad 100 trwających i drugie tyle już zakończonych przedsięwzięć, które zwiększają dostępność naszego otoczenia. W usuwaniu barier architektonicznych, cyfrowych i komunikacyjnych pomagają Fundusze Europejskie.
Wiceminister Małgorzata Jarosinska-Jedynak podkreśliła, że program jest kompleksowy, dotyka wielu ważnych sfer życia, realizując go jednocześnie łamie się stereotypy o ludziach ze szczególnymi potrzebami, a łączy z praktycznym budowaniem dostępności.
Obejmuje osiem obszarów: architekturę, transport, edukację, służbę zdrowia, cyfryzację, usługi, konkurencyjność i koordynację.
Oczywiście niezbędne było wprowadzane nowych rozwiązań prawnych; to dwie nowe ustawy z 2019 roku o zapewnianiu dostępności. Wiceminister zapowiedziała, że wkrótce dołączy do nich kolejna ustawa, dotycząca dostępności niektórych produktów i usług. Ma wdrożyć przyjętą w UE dyrektywę – Europejski Akt o Dostępności.
Działa Rada Dostępności, inicjująca i opiniująca inicjatywy ministerstwa w tym zakresie. Przedsięwzięcie „Partnerstwo na rzecz dostępności” integruje przedstawicieli różnych środowisk, którzy aktywnie działają w tym obszarze. Zobowiązuje ono partnerów do współpracy na rzecz realizacji założeń Programu Dostępność Plus, z samorządami, przedsiębiorcami, organizacjami pozarządowymi, środowiskiem osób z niepełnosprawnościami oraz seniorami.
Ile obiektów przystosowano na potrzeby niepełnosprawnych?
W ciągu 5 lat zmodernizowano 70 dworców kolejowych, wybudowano lub przebudowano 650 peronów kolejowych dostępnych dla osób o ograniczonej możliwości poruszania się.
Zakupiono blisko 1000 przystosowanych autobusów, tramwajów i wagonów kolejowych, a także wdrożono usługi indywidualnego transportu door-to-door w ponad 170 gminach.
Przy wsparciu środków z Funduszu Dostępności wymieniono 72 windy, zainstalowano 68 nowych w blokach i urzędach. Przyznano granty dla 847 samorządów na poprawę dostępności.
Przeszkolono ponad 2000 pracowników służb architektoniczno-budowlanych z zakresu dostępności. Zmodernizowano liczne obiekty kultury i sportu pod kątem potrzeb osób z niepełnosprawnościami.
Edukacja, szkolnictwo wyższe i służba zdrowia
Współfinansowane są inwestycje i zakupy poprawiające dostępność architektoniczną szkolnych budynków, transportu, wyposażenia i pomocy dydaktycznych. Nauczyciele i specjaliści wspomagający uczniów ze szczególnymi potrzebami edukacyjnymi korzystają ze szkoleń.
Likwidowane są także bariery w dostępie do kształcenia na poziomie wyższym, przez podnoszenie świadomości i kompetencji kadr uczelni w obszarze dostępności. Na wielu kierunkach studiów do programu kształcenia włączono projektowanie uniwersalne, rozwijają się więc nowe kadry dla dostępności.
Inicjatywy poprawiające dostępność realizowane są również w służbie zdrowia. Wsparcie otrzymały 234 placówki POZ oraz 73 szpitale w całej Polsce. Pracownicy są szkoleni z efektywnej komunikacji z osobami ze szczególnymi potrzebami, w tym seniorami (dotychczas przeszkolono 1064 pracowników placówek POZ i szpitali).
Wydarzenia towarzyszące
Uczestnikom konferencji przedstawiono też historie osób z niepełnosprawnościami, zapewniono im udział w ciekawych warsztatach, prezentowano projekty z zakresu dostępności.
Marta Zając – edukatorka, zawodowo zajmująca się zarządzaniem projektami opowiedziała, jak wygląda jej życie na wózku.
Fundacja Eudajmonia z Wrocławia przygotowała „Warsztaty wcieleniowe”,czyli symulacje różnych niepełnosprawności. Podczas obydwu dni konferencji można było doświadczyć niepełnosprawności ruchowej – spróbować pojeździć na wózku, chodzić z balkonikiem, o kulach, ale też zobaczyć jak to jest chodzić z białą laską, jak to jest – nie widzieć, napisać coś w alfabecie Braille’a, założyć gogle, imitujące różne rodzaje niepełnosprawności narządu wzroku. Doświadczyć, co może czuć osoba z niepełnosprawnością intelektualną. Był też symulator starości.
Kolejny punkt programu to dyskusyjny panel ekspercki „Efekty i osiągnięcia programu Dostępność Plus”, w którym uczestniczył między innymi Paweł Wdówik, pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych, wiceminister edukacji Marzena Machałek – pełnomocnik rządu ds. wspierania wychowawczej funkcji szkoły i placówki, edukacji włączającej oraz kształcenia zawodowego, Szymon Giżyński – pełnomocnik rządu ds. działalności edukacyjnej oraz analizowania sposobu realizacji misji publicznej w środkach masowego przekazu, Marcin Martyniak – podsekretarz stanu w Ministerstwie Zdrowia, Katarina Ivanković Knežević – dyrektor ds. zatrudnienia, spraw społecznych i włączenia społecznego w Komisji Europejskiej.
Pierwszy dzień konferencji kończył blok ciekawych prezentacji.
„Fundusz dostępności – narzędzie wsparcia finansowego dla poprawy dostępności budownictwa mieszkalnego i usług publicznych” – to wystapienie Pawła Chorążego – dyrektora Pionu Funduszy Europejskich BGK, zaś profesor Katarzyna Jach, pełnomocnik rektora ds. OzN przedstawiła prezentację „Politechnika Wrocławska coraz bardziej otwarta i dostępna”.
Kamil Kowalski dyrektor Działu Integracja LAB w Fundacji Integracja w prezentacji „Przyszłość dostępności” – zaznaczył, że „bycie niedostępnym staje się dzisiaj wstydem” a dostępność to znaczy po prostu świat dla wszystkich.
Magdalena Janczewska – opowiedziała o słuchaczach i dziennikarzach z niepełnosprawnościami dostępnego radia internetowego SoVo.
Prezydent Rzeszowa Konrad Fijołek, opowiedział, jak stopniowo tworzono w Rzeszowie przestrzeń miejską bez ograniczeń, z aktywnym udziałem radnych, urzędników, we współpracy z rzeszowskimi NGO. Chciałoby się, aby stało się to wzorem dla wielu samorządów w naszym kraju.
Doktor Michał Mazur, koordynator dostępności w resorcie zdrowia omówił temat „Dostępność w ochronie zdrowia”.
Drugi dzień konferencji
Tego dnia organizatorzy skupili się na biznesie, na Europejskim Akcie o Dostępności, bo to dokument który w tej chwili dotyka obszaru biznesu, obszaru przedsiębiorczości. Jakie szanse i wyzwania wiążą się z jego wdrażaniem, jaka jest wartość ekonomiczna dostępności?
Opowiadali o tym goście – przedstawiciele polskich i międzynarodowych organizacji oraz przedsiębiorców.
Inmaculada Placencia Porrero z Komisji Europejskiej przedstawiona jako największa adwokatka dostępności w tej instytucji, zaprezentowała ramy tej ustawy – dostępność jest tu pojmowana jako bardzo szeroka koncepcja, nie tylko łamanie barier, ale też unikanie ich w przyszłości. Aktualnie akt dotyczy dostępności między innymi bankomatów, terminali, telekomunikacji, audiowizualnych mediów, usług budowlanych, bankowych, usług alarmowych. Na przykład operator numeru 112 musi się upewnić, że ta usługa jest dostepna dla wszystkich.
Następnie połączono się z Madrytem, skąd Jesus Hernandez dyrektor ds. innowacji i dostępności Fundacji ONCE opowiedział o nowopowstałym europejskim centrum wiedzy o dostępności. Nie ma ono swojej siedziby, ale działa we wszystkich krajach Europy, współpracując na rzecz dostępności Europy. Powstanie i działalność takiego centrum zaproponowała Komisja Europejska.
Kamil Laszuk, muzyk, przedstawił edukacyjne urządzenie muzyczne „Musicon”, aktualnie współfinansowane z funduszy unijnych. Jest muzykiem, ale też studiował wzornictwo na ASP. Jeszcze jako student grał na kontrabasie, i z tym instrumentem jeździł do przedszkoli. Z obserwacji reakcji dzieci z niepełnosprawnościami zrodziła się podczas studiów koncepcja Musiconu. Miał to być projekt studencki, ale kiedy urządzenie zaczęło wygrywać wszystkie międzynarodowe konkursy, rodzina Kamila Laszuka zainwestowała prywatne środki w budowę prototypu.
Okazało się, że to również urządzenie terapeutyczne, między innymi dla dzieci ze spektrum autyzmu; teraz jest realizowany duży projekt za ponad 5 mln zł .
Aktualnie we współpracy ze Śląskim Centrum Przedsiębiorczości projekt jest dostępny dla seniorów, osób po udarach. Musicon jest wykorzystywany w 200 placówkach w Polsce i na świecie.
Wioletta Wilimska dyrektor Regionalnego Ośrodka Polityki Społecznej w Krakowie przedstawiła prezentację „Innowacje społeczne – małe kroki do dużej dostępności” pokazała, jak krok po kroku można wprowadzać innowacje społeczne. Kraków postawił na dostępność i ma tego efekty. Np. Strażnik, to aplikacja mobilna, opaska inteligentna przekazująca sygnały ostrzegawcze dla osób głuchych. w wypadku obecności czadu, sygnałów alarmowych. Inny pomysł – wsparcie imprez masowych dla osób z niepełnosprawnością wzroku. Specjalne modułowe maty naprowadzające, które można rozłożyć w dowolnej kombinacji.
Czym jest dostępność w biznesie
Dyskusja panelowa pod takim tytułem to już ostatni punkt programu, niezwykle interesujący. O swoich doświadczeniach, czym jest dostepność w biznesie, jak łączyć drogi biznesu z dostępnością opowiedzieli prawdziwi eksperci.
Weronika Bajbak z Microsoft Polska, Łukasz Wysocki współzałożyciel marki odzieżowej FunWear, Marta Mikliszańska z Allegro, Artur Marcinkowski założyciel Fundacji Widzialni. Do dyskusji dzięki internetowemu połączeniu dołączył Stephane Leblois dyrektor ds. Partnerstw, The Valuable 500 (skupiające 500 firm z całego świata, m.in. Microsoft, zajmuje się zwiększeniem dostępności).
Ilona Raczyńska, fot. MFiPR
Data publikacji: 20.04.2023 r.
