Po wakacyjnej przerwie, 22 września br. odbyło się w Sejmie pierwsze czytanie poselskiego projektu ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (druk sejmowy nr 3292). Założenia projektu przedstawił poseł sprawozdawca Marek Plura. Po krótkich oświadczeniach przedstawicieli kilku klubów i kół sejmowych został on skierowany do dalszych prac do sejmowej Komisji Polityki Społecznej i Rodziny.
Dzień później Komisja ta podjęła uchwałę o powołaniu podkomisji nadzwyczajnej do rozpatrzenia tego projektu, w składzie: Marek Plura (PO) – przewodniczący, Magdalena Kochan (PO), Janina Okrągły (PO), Zbysław Owczarski (PiS), Waldemar Andzel (PiS), Sylwester Pawłowski (Lewica) i Mieczysław Kasprzak (PSL).
Wraz z rozpoczęciem prac podkomisji, 4 października br., pod Sejmem miała miejsce pikieta, w której uczestniczyło ok. 200 osób domagających się niedopuszczenia do zmian w ustawie o rehabilitacji w kształcie zaproponowanym w projekcie poselskim. Niesiono transparenty, m.in. z hasłami: „Budżet zawinił, niepełnosprawnego zwolnili”, „Projekt wykluczenia niepełnosprawnych z rynku pracy”. Manifestanci przekazali posłowi Owczarskiemu apel, w którym zwrócili się do marszałka Sejmu i posłów m.in. „…o natychmiastowe przerwanie destrukcyjnej działalności ustawowej godzącej w najbardziej podstawowe interesy niepełnosprawnych obywateli RP…”.
Podkomisja, w której posiedzeniu uczestniczyła liczna grupa przedstawicieli organizacji pracodawców i samorządu gospodarczego, organizacji pozarządowych oraz pełnomocnik rządu ds. osób niepełnosprawnych Jarosław Duda i prezes Zarządu PFRON Wojciech Skiba, obradowała w dniach 4-5 października br. Pozytywnie zaopiniowano większość zawartych w projekcie zapisów, aczkolwiek pewne kwestie wywoływały polemikę, np. zamrożenie podstawy obliczania dofinansowań do wynagrodzeń na poziomie najniższego wynagrodzenia z 2009 roku, tj. 1276 zł. Ostatecznie przyjęto, że będzie ono miało charakter tymczasowym – będzie obowiązywać w latach 2011-2012.
Prawdziwa burza wybuchła jednak przy omawianiu zmian proponowanych w wysokości dofinansowań do pracowników z różnymi stopniami niepełnosprawności. Organizacje pozarządowe działające w zakresie rehabilitacji społecznej oraz Konfederacja Lewiatan zażądały wręcz całkowitej likwidacji dofinansowań do wynagrodzeń pracowników z lekkim stopniem niepełnosprawności, używając zdumiewających argumentów, że osoby te świetnie poradzą sobie na rynku pracy bez dofinansowania, a orzeczenie o stopniu lekkim zdobyć może „niemal każdy”. Argumenty pracodawców tych osób, którzy – proponując utrzymanie dotychczasowego poziomu dofinansowań – przedstawili symulacje groźnych skutków finansowych dla przedsiębiorstw, nie trafiły na podatny grunt. Ostatecznie pozostawiono trzy warianty poziomu dofinansowań do rozstrzygnięcia przez Komisję Polityki Społecznej. Zmiany te mają wchodzić w życie od początku 2012 roku, w trzech etapach, do stycznia 2013 roku.
Pozytywnie zaopiniowano większość pozostałych propozycje zawartych w projekcie poselskim, a wszelkie próby osiągnięcia kompromisu – na skutek determinacji posłów – kończyły się fiaskiem. Jedynie posłowie Zbysław Owczarski i Sylwester Pawłowski konsekwentnie głosowali przeciwko wszystkim proponowanym w projekcie zapisom, uważając że są one szkodliwe, natomiast poseł Waldemar Andzel nie uczestniczył w pracach tej podkomisji.
Za „gorzki sukces” minister Jarosław Duda uznał wzrost zatrudnienia osób niepełnosprawnych o 66 tys. w ostatnich dwóch latach, zabrakło bowiem środków na zadania realizowane na rzecz tych osób przez samorządy i organizacje pozarządowe. Uznał, że przyjęte propozycje to najłagodniejszy z wariantów, zapewni bowiem stabilność finansową PFRON, który będzie miał środki na obsługę SODiR i na realizację programów celowych.
W dzień po zakończeniu prac podkomisji, 6 października, sejmowa Komisja Polityki Społecznej i Rodziny, pod przewodnictwem posła Sławomira Piechoty rozpatrywała sprawozdanie podkomisji. Sprawozdawcą był jej przewodniczący, poseł Marek Plura.
Długą dyskusję wywołała kwestia wysokości dofinansowań do wynagrodzeń pracowników z różnymi stopniami niepełnosprawności. Zadecydowano o pozytywnym zaopiniowaniu wariantu, który był pierwotnym zapisem w projekcie poselskim. Zakłada on docelowe dofinansowanie w wysokości 180 proc. minimalnego wynagrodzenia dla pracowników ze znacznym stopniem niepełnosprawności, 100 proc. ze stopniem umiarkowanym i 40 proc. ze stopniem lekkim. Momentem całkowitego wejścia w życie tego zapisu będzie początek 2013 roku.
Przyjęto kilka poprawek zgłoszonych w trakcie posiedzenia oraz pozytywnie zaopiniowano cały projekt ustawy, tym samym kierując go do drugiego czytania. Najprawdopodobniej dalsze procedowanie zmian w ustawie o rehabilitacji nastąpi na najbliższym posiedzeniu Sejmu, w terminie 20-22 października.
Ryszard Rzebko
fot. Grzegorz Franki
