Sukces pilotażu rehabilitacji kompleksowej prowadzonej w PFRON

Z końcem 2023 roku zakończono realizację pilotażowego projektu rehabilitacji kompleksowej. Projekt finansowany był z Europejskiego Funduszu Społecznego i Budżetu Państwa.

W ramach projektu opracowano model rehabilitacji kompleksowej, nowatorskie rozwiązanie na polskim rynku, wspierające osoby z niepełnosprawnościami w powrocie do funkcjonowania w życiu społecznym i zawodowym. Po opracowaniu model poddano pilotażowemu testowaniu w Ośrodkach Rehabilitacji Kompleksowej. Ośrodki funkcjonowały przez cztery lata, w tym specjalistyczne Ośrodki dla osób z zaburzeniami psychicznymi przez ostatni rok. Działały cztery ośrodki zlokalizowane w: Grębiszewie (woj. mazowieckie), Nałęczowie (woj. lubelskie) oraz Wągrowcu (woj. wielkopolskie)oraz dwa ośrodki dedykowane dla osób z zaburzeniami psychicznymi działały w: Puszczykowie (woj. wielkopolskie) i Grębiszewie (woj. mazowieckie).

Z rehabilitacji kompleksowej skorzystało w sumie 615 osób, w tym 88 osób ze specjalistycznej rehabilitacji dla osób z zaburzeniami psychicznymi.

Rehabilitacja kompleksowa, mająca prowadzić do powrotu do pracy lub wejścia na rynek pracy, składała się z trzech zintegrowanych modułów realizowanych równolegle w jednym ośrodku przez jeden zespół rehabilitacyjny w tym samym czasie:

Rehabilitacji zawodowej – Moduł zawodowy – której celem było przygotowanie uczestnika do uzyskania nowego zawodu, umożliwiającego trwałe i stabilne zatrudnienie na otwartym rynku pracy, dostosowanego do jego potrzeb i możliwości oraz stanu zdrowia poprzez: dobór ścieżki rozwoju zawodowego dostosowanej do obecnego stanu zdrowia uczestnika i sytuacji na rynku pracy, wzmocnienie pozycji uczestnika na rynku pracy poprzez naukę poruszania się po rynku pracy oraz zdobycie nowych lub aktualizację posiadanych kompetencji i kwalifikacji zawodowych.

W ramach tego modułu zrealizowano między innymi:
– ponad 7 tys. godzin doradztwa zawodowego (średnio 12 godz. dla osoby),
– ponad 116 tys. osobogodzin szkoleń zawodowych (średnio szkolenia trwały po 190 godz.), prawie 4 tys. godzin pośrednictwa pracy (średnio 6 godz. dla osoby).

Rehabilitacji psychospołecznej – Moduł psychospołeczny – mającej na celu przywrócenie motywacji uczestnika do powrotu do pracy i do życia społecznego, w szczególności poprzez poprawę jego stanu funkcjonalnego w wymiarze psychologiczno-społecznym jako warunku wejścia lub powrotu na rynek pracy, podtrzymanie i wzmocnienie motywacji do wysiłku fizycznego i intelektualnego ukierunkowanego na realizację celów rehabilitacji kompleksowej oraz do podejmowania aktywności w różnych obszarach własnego życia, utrzymanie dobrostanu psychicznego, wzmacnianie zasobów oraz redefinicja celów życiowych, przywrócenie możliwie pełnej samodzielności społecznej w różnych wymiarach życia (rodzina społeczeństwo, aktywność zawodowa) oraz przyswojenie zasad właściwego pełnienia ról społecznych (zawodowych), umożliwiających regulowanie stosunków z otoczeniem.

W ramach Modułu psychospołecznego zrealizowano:
– ponad 8 tys. godzin sesji psychologicznych (13 godzin na osobę)
– ponad 16 tys. osobogodzin warsztatów psychologicznych dopasowanych do potrzeb Uczestników (średnio 26 godz. dla osoby).

Rehabilitacji medycznej – Moduł medyczny – mającej na celu przywrócenie uczestnikowi możliwie optymalnej sprawności w czynnościach dnia codziennego oraz w czynnym życiu społecznym i zawodowym poprzez: przywrócenie utraconych funkcji lub ich odtworzenie w jak największym, możliwym do osiągnięcia stopniu, poprawę lub podtrzymanie możliwego do osiągnięcia stanu funkcjonalnego, zapobieganie rozwojowi wtórnych zmian funkcjonalnych, wypracowanie prawidłowych wzorców kompensacyjnych oraz wzmocnienie poczucia własnej wartości i przydatności uczestnika w społeczeństwie

W ramach tego modułu przeprowadzono ponad 70 tys. godzin rehabilitacji różnego typu, zależnie od potrzeby danej osoby (średnio każdy uczestnik otrzymał 115 godzin rehabilitacji).

Dobór wsparcia był określany indywidualnie dla każdej osoby po przeprowadzeniu dogłębnej oceny preferencji zawodowych, stanu organizmu oraz możliwości i potrzeb danego uczestnika. W trakcie realizacji procesu rehabilitacji kompleksowej wielokrotnie obserwowano postępy oraz w razie potrzeby weryfikowano wybraną ścieżkę wsparcia.

W wyniku udziału w rehabilitacji kompleksowej ponad 50 proc. osób uczestniczących w projekcie podjęło pracę z czego większość utrzymała zatrudnienie powyżej 6 miesięcy.

Skuteczność kompleksowej rehabilitacji potwierdzają wyniki ewaluacji zewnętrznej pilotażu modelu przeprowadzone w 2022 roku i 2023 roku na grupie 272 uczestników projektu:

Po wzięciu udziału w projekcie, tj. w okresie 3 m-cy od zakończenia kompleksowej rehabilitacji, 39 proc. uczestników podjęło pracę.

Dla większości (91 proc. osób pracujących po opuszczeniu ośrodka) jest to praca w zupełnie nowym zakładzie pracy. Prawie wszystkie osoby (93 proc.) pracujące po opuszczeniu ośrodka wykonują regularną pracę „u kogoś”, tj. nie we własnej firmie.

W 80 proc. przypadków, jest to praca na czas określony. Jeden na dziesięć razy jest to umowa o pracę na czas nieokreślony. U 66 proc. uczestników pracujących po opuszczeniu ośrodka praca odbywa się w wymiarze odpowiadającym całemu etatowi. Większość osób nie pracujących na cały etat chciałoby pracować więcej.

Dla zdecydowanej większości uczestników podejmujących pracę po opuszczeniu ośrodka jest ona przynajmniej częściowo zgodna z kwalifikacjami nabytymi w toku kompleksowej rehabilitacji. Przeciwnego zdania jest około 25 proc. uczestników pracujących.

W większości przypadków wynagrodzenia z tytułu realizowanej pracy są relatywnie niskie – do 3 tys. zł netto.

Wraz z czasem upływającym od opuszczenia ośrodka coraz więcej osób znajduje zatrudnienie. Po upływie 3 miesięcy od ukończenia projektu (a przed upływem 6 miesięcy) prac proc. posiadało 39 proc. uczestników, 6 miesięcy od ukończenia projektu było to już 49 proc. uczestników. Rok po zakończeniu projektu zatrudnienie deklarowało 52 proc. uczestników, a dwa lata po pracę posiadało 69 proc. uczestników. Wraz z upływem czasu od zakończenia kompleksowej rehabilitacji rośnie udział osób, które zmieniły pracę, co świadczy o mobilności uczestników.

Jeśli chodzi o subiektywną ocenę skuteczności rehabilitacji kompleksowej wśród uczestników, którzy po opuszczeniu ośrodka pracują, to większość, tj. 70 proc. uważa, że bez udziału w projekcie nie miałaby pracy. 75 proc. pracujących po ukończeniu projektu uczestników uważa, że udział w rehabilitacji końcowej pomógł im podjąć pracę zarobkową.

Jeśli chodzi o osoby pozostające bez pracy po opuszczeniu ośrodka, to niemal połowa z nich (44 proc.) to osoby pobierające świadczenie rentowe. Grupa osób pozostających bez pracy deklaruje motywację do podjęcia zatrudnienia. 91 proc. z nich wskazało, że po wyjściu z ośrodka starało się znaleźć pracę zarobkową (np. poprzez wysłanie CV, spotkania z pracodawcami itp.).

Poza bezpośrednim efektem zatrudnieniowym uczestnicy wskazywali inne, pozytywne skutki udziału w projekcie. 91 proc. zdobyło nowe formalne uprawnienia zawodowe (np. certyfikaty), 80 proc. uczestników nauczyło się nowych rzeczy, które ogólnie mogą polepszyć sytuację na rynku pracy, 75 proc. wskazuje na pozytywny wpływ projektu na nawiązywanie kontaktów i współpracę z innymi, 73 proc. uczestników dzięki udziałowi w projekcie ma wyższą motywację do działania. Wg uczestników rehabilitacji kompleksowej miała ona najmniejszy wpływ na zmianę ich sytuacji finansowej.

Globalnie, 67 proc. uczestników ocenia, że po projekcie ich życie zmieniło się na lepsze. 88 proc. osób zauważających pozytywne zmiany uważa, że bez udziału w projekcie ich życie nie zmieniłoby się.

Większość uczestników preferuje praktykowaną do tej pory formę rehabilitacji, z noclegami. Wg 79 proc. respondentów, gdyby rehabilitacja była realizowana w formie pobytu dziennego, bez noclegów jej efekty byłyby mniejsze. Zdecydowana większość uczestników, tj. 81 proc. respondentów, jest za utrzymaniem obecnej długości trwania wsparcia.

Na pozytywne wyróżnienie wskazuje bardzo uważna i zaangażowana diagnoza potrzeb uczestników. Prawie wszyscy respondenci, bo 96 proc. uczestników podkreśla, że na początku udziału w projekcie rozmawiano z nimi o potrzebach i oczekiwaniach. U 75 proc. osób panuje przekonanie, że w wyniku tych rozmów zmodyfikowano wsparcie w taki sposób, by dostosować je do ich oczekiwań.

Podsumowując pilotaż wykazał wyższą skuteczność tego rozwiązania w porównaniu z dotychczasowymi działaniami. Pozytywne oceny uczestników rehabilitacji kompleksowej oraz duża skuteczność wyrażająca się wysokim procentem osób, które podjęły pracę potwierdza potrzebę kontynuacji tego działania.

Info i fot. PFRON

Data publikacji: 08.03.2024 r.