Porozumienie AUTYZM-POLSKA skupiające ponad 50 organizacji pracujących na rzecz osób z autyzmem i ich rodzin przedstawia poniżej wnioski w sprawie zmian ustawy z dnia 27 sierpnia 1997 r. o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych (Dz. U. z 2008 r. Nr 14, poz. 92, z późn. zm.) zwanej dalej ustawa o rehabilitacji przewidzianych w projekcie z dn. 21 lipca 2010r. ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw.
I. Porozumienie AUTYZM-POLSKA wnosi o rezygnację z zapisu przewidzianego w art. 1 pkt 1 projektu ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw przewidującego zmianę art. 2 pkt. 1 ustawy o rehabilitacji i pozostawienie dotychczasowego zapisu.
Uzasadnienie
Projekt zmian przewiduje zastąpienie dotychczasowej definicji „najniższego wynagrodzenia” jako minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w grudniu roku poprzedniego, ustalane na podstawie odrębnych przepisów; nową definicją określającą, że najniższe wynagrodzenie oznacza minimalne wynagrodzenie za pracę obowiązujące w grudniu 2009 roku, ustalane na podstawie odrębnych przepisów.
Cel tej zmiany jest jednoznaczny i ma na celu uniknięcie wzrostu określonych w ustawie świadczeń w ślad za wzrostem wysokości najniższego wynagrodzenia.
Rozumiejąc konieczność ograniczenia sztywnych wydatków na rehabilitację zawodową, Porozumienie AUTYZM-POLSKA uważa wprowadzenie tego zapisu za nieprawidłową drogę realizacji wymienionego wyżej celu.
Przy określaniu procentowych wielkości niemniej istotne od tego, jaki procent zostaje przyjęty jest to, od jakiej wielkości ten procent jest liczony.
W sytuacji wprowadzenia w życie planowanych zmian, dofinansowanie wynagrodzenia osób niepełnosprawnych nie tylko będzie relatywnie malało, ale dodatkowo będzie malało w sposób nieprzewidywalny dla pracodawców.
Podmioty zatrudniające osoby niepełnosprawne działają w określonych realiach, obowiązane są do respektowania przepisów dotyczących zatrudnienia, m.in. w zakresie minimalnego wynagrodzenia, które zmienia się, a w praktyce tylko wzrasta, na podstawie przepisów prawa.
W sytuacji, gdy zakres obowiązków pracodawców wyznaczany jest na podstawie jednej, przy tym rosnącej wielkości, a zakres uprawnień wedle drugiej, stałej wielkości; nieuniknione jest nie tylko stopniowe obniżanie skali przywilejów, ale także brak możliwości rzetelnego planowania przez pracodawców polityki zatrudnieniowej.
W praktyce, skoro każdy wzrost minimalnego wynagrodzenia przewidzianego przepisami, powodować będzie zmniejszające się wsparcie ze środków publicznych zatrudnienia osób niepełnosprawnych, pracodawcy mogą rezygnować z zatrudnienia osób niepełnosprawnych w obawie przed niezależnymi od nich, niekontrolowanymi wzrostami kosztów zatrudnienia tych osób oraz wynikającymi stąd problemami. Trudno np. przyjąć, że sądy pracy uznawać będą wzrost minimalnego wynagrodzenia za wystarczającą podstawę do rozwiązania umowy o pracę. W tej sytuacji, albo pracodawcy z ostrożności rezygnować będą z zatrudnienia, albo wzrastał będzie nacisk na zmianę przepisów, co również nie sprzyja stabilności polityki zatrudnieniowej.
II. Porozumienie AUTYZM-POLSKA wnosi o uzupełnienie zapisu określonego w art. 1 pkt 8 projektu ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw przewidującego zmianę art. 22 ust. 1 ustawy o rehabilitacji i dodanie po wyrazach „upośledzonymi umysłowo” wyrazów „lub osobami z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi”.
III. Dodatkowo Porozumienia AUTYZM-POLSKA wnosi o poszerzenie projektu ustawy o zamianie ustawy….. o zmianę art. 26a ust. 1b i dodanie po wyrazach „upośledzenie umysłowe” wyrazów „całościowe zaburzenia rozwojowe”.
Uzasadnienie
Dotychczasowy zapis art. 22 ust.1 określał w dwóch kategoriach wymogi podmiotu, którego usługi lub produkcja zwalniała ich nabywcę od części wpłat na PFRON: kategorii dotyczącej odsetka zatrudnionych osób niepełnosprawnych oraz wymogów co do stopnia niepełnosprawności. Zmiana polega z jednej strony na podwyższeniu odsetka zatrudnionych osób niepełnosprawnych, z drugiej strony na poszerzeniu kryteriów dotyczących osób niepełnosprawnych. Obecny projekt wymienia konkretne rodzaje niepełnosprawności i przypisuje im stopień niepełnosprawności dający podstawę do uzyskania uprzywilejowanego statusu określonego w ustawie.
W szczególności ustawa przyznaje ten status pracodawcy zatrudniającemu osoby niepełnosprawne ruchowo zaliczone do znacznego stopnia niepełnosprawności oraz osoby niewidome, psychicznie chore lub upośledzone umysłowo zaliczone do znacznego albo umiarkowanego stopnia niepełnosprawności.
Gdyby te zmiany weszły w życie, osoby z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi, w szczególności z autyzmem utraciłyby przysługujące im dotychczas prawa.
Porozumienie AUTYZM-POLSKA od dawna wnioskowało o włączenie całościowych zaburzeń rozwojowych, w tym autyzmu, do katalogu niepełnosprawności uznawanych za wymagające szczególnego wsparcia. Porozumienie wielokrotnie podkreślało konieczność dodania całościowych zaburzeń rozwojowych do katalogu wymienionego w art. 26a ust. 1b ustawy o rehabilitacji.
Autyzm i inne całościowe zaburzenia rozwojowe nie są ani upośledzeniem umysłowym , ani choroba psychiczną i w konsekwencji wymagają odrębnego określenia w przepisach. Ten oczywisty fakt znalazł odzwierciedlenie w szeregu unormowań prawnych, od niedawna również obowiązuje odrębny kod całościowych zaburzeń rozwojowych w systemie orzecznictwa o niepełnosprawności.
Całościowe zaburzenia rozwojowe są źródłem szczególnie poważnych niepełnosprawności, obejmują bowiem wszystkie sfery rozwoju osobowości człowieka. Uważane są za zaburzenia wymagające szczególnego wsparcia. Np. w oświacie dotacja na naukę ucznia z autyzmem jest najwyższa w naszym systemie edukacji i znacznie przewyższa dotację na naukę ucznia upośledzeniem umysłowym, czy ucznia niewidomego.
W ustawie o rehabilitacji z jednej strony wprowadzono kategorię autyzmu w przepisach o zakładach aktywności zawodowej, z drugiej strony wnioskowane od lat dołączenie kategorii całościowych zaburzeń rozwojowych do katalogu w art. 26a ust 1b jest ignorowane.
Proponowana zmiana ustawy nie tylko nie likwiduje tej dyskryminacji, ale wprowadza dodatkowe zapisy dyskryminujące osoby z całościowymi zaburzeniami rozwojowymi.
Jednocześnie podkreślić trzeba, że zapis art. 22 ust 1 łączy niepełnosprawności intelektualne z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym i znacznym, nie ma zatem obaw, że znajdzie zastosowanie dla osób dotkniętych niepełnosprawnością w stosunkowo małym stopniu.
IV. Porozumienie AUTYZM-POLSKA wnosi o zmianę zapisu określonego w art. 1 pkt 11 projektu ustawy o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw przewidującego zmianę art. 26a ust. 1 ustawy o rehabilitacji i przyznanie osobom zaliczonym do umiarkowanego stopnia niepełnosprawności miesięcznego dofinansowania w wysokości 120 % najniższego wynagrodzenia.
Uzasadnienie
Porozumienie AUTYZM-POLSKA z uznaniem przyjmuje projekty zmian mających na celu dostosowanie skali wsparcia ze środków publicznych zatrudnienia osób niepełnosprawnych do ogromnych rzeczywistych różnic w potrzebach tych osób, wynikających ze stopnia niepełnosprawności.
Wątpliwości budzi natomiast drastyczne obniżenie wsparcia dla osób z niepełnosprawnością w stopniu umiarkowanym. Podczas gdy wzrost wsparcia dla osób niepełnosprawnych w stopniu znacznym wynosi wedle projektu 20 % najniższego wynagrodzenia, spadek wsparcia dla osób niepełnosprawnych w stopniu lekkim wynosi 20% najniższego wynagrodzenia, to taki spadek dla grupy osób niepełnosprawnych w stopniu umiarkowanym wynosi 40%.
Mając na uwadze projektowane zmiany w zakresie definicji najniższego wynagrodzenia, spadek wsparcia dla osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności będzie drastyczny, dlatego że przyjęcie tego spadku w wysokości takiej samej, jak dla osób niepełnoprawnych w stopniu lekkim wydaje się uzasadnione.
Mec. Maria Jankowska
Rzecznik Praw Osób z Autyzmem
przy Fundacji SYNAPSIS
z pełnomocnictwem
Porozumienia AUTYZM-POLSKA
Michał Wroniszewski
Specjalista psychiatra
Przewodniczący Rady
Porozumienia AUTYZM-POLSKA
