Postawili na pracę

Stanowiła ona klamrę spinającą projekt „Wsparcie środowiska osób niepełnosprawnych z terenów wiejskich i małomiasteczkowych” realizowany pod patronatem honorowym rzecznika praw obywatelskich, współfinansowany ze środków Unii Europejskiej w ramach EFS Liderem tego działania był PFRON, a partnerem działań merytorycznych – Fundacja Aktywizacja.
Konferencja została zainicjowana przez Agatę Gawską – prezes Fundacji Aktywizacja, Wiesławę Kowalską – naczelnika Wydziału ds. Rehabilitacji Zawodowej i Pomocy Publicznej w Biurze Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych oraz Krzysztofa Kacę – kierownika Oddziału Planowania Wydziału Realizacji Programów z PFRON.

Efekty projektu
Prelegenci podkreślili, że spośród 4,6 mln osób z niepełnosprawnością w kraju na terenach wiejskich mieszka ponad 1 mln. Dzięki realizacji zadań wynikających z celów tego dwuletniego projektu udzielono wsparcia 2 tys. osób. Aż 500 uczestników projektu znalazło zatrudnienie, a 400 – odbyło praktyki. Ogółem pozyskano 1387 ofert pracy. Działania podejmowane w ramach tej inicjatywy miały charakter zindywidualizowany i obejmowały m.in. doradztwo zawodowe, prowadzenie grup wsparcia, ofertę staży, warsztaty dla opiekunów, organizację zatrudnienia wspomaganego. Efektem tych działań jest projekt współpracy organizacji pozarządowych z Ministerstwem Pracy i Polityki Społecznej, a także z urzędami pracy.

Trudna sytuacja osób z niepełnosprawnością w Polsce
Doktor Ewa Giermanowska z Uniwersytetu Warszawskiego zwróciła uwagę na bardzo niską aktywność zawodową osób z niepełnosprawnością w Polsce. Aż prawie 73 proc. stanowią osoby bierne zawodowo, zaś odsetek pracujących to zaledwie 23 proc. Dane dotyczące niskiej stopy zatrudnienia wyróżniają Polskę na tle krajów UE. Według badań tylko 434 tys. osób z niepełnosprawnością pracuje, co rysuje ponury obraz sytuacji także w dużych miastach, gdzie stopa bezrobocia jest również bardzo wysoka.
Prelegentka podkreśliła pozytywne zjawisko mające miejsce w naszym kraju – wzrost liczby studentów z niepełnosprawnością. W 1999 r. na polskich uczelniach studiowały 1752 osoby, a obecnie około 30 tys. zdobywa wyższe wykształcenie. Nadal jednak poważny problem stanowi niskie wykształcenie w tej grupie obejmujące około 40 proc. osób. Istotne są też bariery w zatrudnieniu – zewnętrzne i wewnętrzne. Do tej pierwszej grupy można zaliczyć m.in. tzw. „pułapkę rentową”, system orzecznictwa niedostosowany do potrzeb osób z niepełnosprawnością, ubogą ofertę edukacyjną, uprzedzenia, stereotypy oraz demotywującą rolę rodziny.
Mówczyni podkreśliła, że mimo tak dużych nakładów ze strony PFRON na aktywizację zawodową obserwujemy niedostateczne efekty tych działań o czym świadczy fakt, iż zaledwie 23 proc. osób z niepełnosprawnością jest zatrudnionych.

Komplementarność działań aktywizujących
W panelu dyskusyjnym pod nazwą „Komplementarność działań aktywizujących osoby z niepełnosprawnością” uczestniczyli: dr Magdalena Arczewska z Uniwersytetu Warszawskiego, Barbara Chydrasińska z Ministerstwa Rolnictwa i Rozwoju Wsi, Agata Gawska – prezes Zarządu Fundacji Aktywizacja oraz Krzysztof Kosiński – dyrektor Biura Pełnomocnika Rządu ds. Osób Niepełnosprawnych.
Podczas dyskusji, którą moderował Wojciech Piętka, dyrektor Oddziału Fundacji Aktywizacja w Warszawie, podkreślono korzyści ze współpracy różnych podmiotów na rzecz aktywizacji zawodowej osób z niepełnosprawnością. Krzysztof Kosiński zwrócił uwagę na to, że pracodawcy są przyzwyczajeni do systemu dofinansowań i trudno się im przestawić na myślenie o osobie z niepełnosprawnością jako o dobrym pracowniku. Podkreślił, że warto zastanowić się nad innymi narzędziami – bardziej efektywnymi, aby zapewnić zrównanie szans. Istotne jest także oderwanie wsparcia dla osób z niepełnosprawnością od pomocy społecznej.
Barbara Chydrasińska zwróciła uwagę, że dochód z pracy we własnych gospodarstwach rolnych nie jest wystarczający, zatem istotny jest proces reorientacji zawodowej rolników.
Agata Gawska uwypukliła moderującą rolę organizacji pozarządowych oraz za istotne uznała wymianę doświadczeń pomiędzy nimi. Duże znaczenie odgrywają również lokalni liderzy, dlatego współpraca z nimi na terenach wiejskich i małomiasteczkowych jest bardzo istotna.
Magdalena Arczewska skierowała uwagę obecnych na proces tworzenia dokumentów – często są one w znikomym stopniu konsultowane z organizacjami pozarządowymi. Kolejnym problemem jest hermetyczny język używany podczas ich sporządzania, co utrudnia zainteresowanym zrozumienie treści zapisów.

Siła motywacji
Angelika Chrapkiewicz-Gądek, doradca społecznej odpowiedzialności biznesu oraz mówca motywacyjny, zabrała obecnych w „podróż” do swojego bogatego świata w którym realizuje wiele celów. Jednym z nich było wejście na Kilimandżaro w 2008 r. w ramach projektu organizowanego przez Fundację Anny Dymnej. Od siedmiu lat wynik ten widnieje na liście rekordów Guinessa. Jest ona również pierwszą osobą spośród chorujących na zanik mięśni, która zaczęła nurkować. Prelegentka podkreśliła, że ograniczenia są tylko w naszych głowach i każdy z nas ma własne Kilimandżaro, a czasami może ono oznaczać wyjście z domu czy dokonanie jakichkolwiek zmian w swoim życiu.
Mówczyni w swoim wystąpieniu opowiedziała o swojej ścieżce edukacyjnej, którą konsekwentnie podążała mimo wielu barier. Efektem jej determinacji w realizacji celów było ukończenie wymarzonych studiów o kierunku turystycznym oraz znalezienie pracy zgodnej z zainteresowaniami.

Dobre praktyki i wymiana doświadczeń
Kolejny dzień konferencji pod hasłem „Zainspiruj się” umożliwił obecnym udział w dwóch spośród równoległych pięciu warsztatów – współpracy lokalnej na rzecz aktywizacji zawodowej osób niepełnosprawnych, kontekstu osób niepełnosprawnych w nowej perspektywie finansowej, diagnozy lokalnej, współpracy sektorowej na rzecz wdrażania nowych usług pracy oraz metod pracy z osobami z niepełnosprawnościami z terenów wsi i małych miast.
Podczas ostatniego z nich istniała możliwość podzielenia się własnymi doświadczeniami. Uczestnicy wspólnie zastanawiali się nad zewnętrznymi i wewnętrznymi barierami z którymi stykają się osoby z niepełnosprawnością z mniejszych miast i wsi. Do pierwszych z nich zaliczono m.in. stereotypy, problemy z komunikacją w miejscu zamieszkania, „pułapkę rentową”, natomiast te drugie – zdaniem obecnych – dotyczą zaniżonego poczucia własnej wartości osób z niepełnosprawnością, małej wiedzy na temat własnych praw oraz poczucia krzywdy.
Wsparcie w tym projekcie systemowym obejmowało opracowanie indywidualnych planów działania, warsztaty umiejętności społecznych, autoprezentację, zajęcia komputerowe, szkolenia zawodowe. Prowadzono również grupy wsparcia. Znaczącą rolę należy przypisać pośrednictwu pracy, organizacji stażów i praktyk, praktycznej nauce zawodu, zatrudnieniu wspomaganemu oraz roli trenera pracy.

Współpraca międzysektorowa kluczem do sukcesu
Podsumowania konferencji dokonała Łucja Kornaszewska-Antoniuk, członkini Zarządu Fundacji Aktywizacja, dziękując obecnym za przybycie i udział w tym wydarzeniu. Wyraziła również nadzieję na dalszy rozwój współpracy międzysektorowej.

Małgorzata Bezubik
Data publikacji: 04.07.2015 r.