Najważniejszą rolę w zapobieganiu choroby nowotworowej skóry odgrywa profilaktyka

Okres wakacyjny to czas, w którym nasza skóra szczególnie narażona jest na długotrwałe oddziaływanie promieniowania UV, dlatego jesień to idealny moment, aby sprawdzić stan naszej skóry i udać się do dermatologa na badanie profilaktyczne pod kątem raka skóry. W ramach Narodowego Funduszu Zdrowia dostępny jest „Program profilaktyki nowotworów skóry”, z którego skorzystać mogą osoby w wieku 50-64 lata, osoby powyżej 65 r.ż., które są nadal aktywne zawodowo oraz osoby w wieku 15-49 lat, u których lekarz stwierdził niepokojące zmiany skórne.

– Nie możemy bagatelizować żadnych zmian na naszej skórze, bo wczesne wykrycie nowotworu zwiększa szansę na całkowite wyleczenie. Polskie Towarzystwo Dermatologiczne, Polskie Towarzystwo Onkologiczne i Polskie Towarzystwo Chirurgii Onkologicznej rekomendują, aby skórę oglądać samemu co kilka miesięcy a raz w roku skorzystać z badania przy użyciu dermatoskopu prowadzonego przez dermatologa lub chirurga onkologa – tłumaczy Szymon Bubiłek, wiceprezes Zarządu Stowarzyszenia Pomocy Chorym na Mięsaki i Czerniaki Sarcoma, jeden z inicjatorów kampanii RAK UV.

– Z raportu, który wydaliśmy jako Stowarzyszenie pt. „Dlaczego się nie badamy? Profilaktyka Polek i Polaków” najrzadziej wymienianym badaniem wykrywającym nowotwory było badanie dermatologiczne (2 proc.). Za to przy pytaniu wielokrotnego wyboru dotyczącym najczęściej wskazywanego badania wykrywającego nowotwory, 37 proc. respondentów wskazało na dermatoskopię / badanie skóry. Badanie dermatologiczne nie jest jeszcze kojarzone z przeciwdziałaniem nowotworom skóry tak jak np. mammografia przy nowotworze piersi. Warto dodać, że obecny rozwój medycyny umożliwia leczenie nawet tych zmian, w przypadku których leczenie chirurgiczne nie jest wystarczające lub niemożliwe. W Polsce zachorowalność na nowotwory skóry jest na bardzo wysokim poziomie, a świadczą o tym, chociażby organizowane przez nas badania w ramach projektu „Fura Zdrowia”. Od maja 2022 r. do lipca 2023 r. przebadanych zostało 3331 osób. W gronie tych osób, aż 473 badanym zalecone zostało wycięcie chirurgiczne zmiany skórnej, u 134 osób wykryto podejrzenie czerniaka, a u 106 podejrzenie innych nowotworów skóry. Te statystyki mówią same za siebie – badajmy się i chrońmy swoją skórę przed promieniowaniem UV – zaleca Szymon Bubiłek.

Raki skóry stanowią 30 proc. wszystkich rozpoznawanych nowotworów złośliwych. Najczęstszymi z nich są niebarwnikowe nowotwory skóry, które stanowią 98 proc. zachorowań. Dominujący wśród zachorowalności jest rak podstawnokomórkowy (80 proc. przypadków) oraz rak kolczystokomórkowy stanowiący 15-20 proc..

Łącznie te dwa nowotwory są odpowiedzialne za 14 266 oficjalnie odnotowanych w 2019 roku zachorowań na niebarwnikowe nowotwory skóry – 6872 u mężczyzn i 7391 u kobiet – co odpowiada adekwatnie zachorowalności 8,0 proc. i 8,6 proc.

Niegojący się strupek – to może być rak skóry
Rak płaskonabłonkowy skóry (rak kolczystokomórkowy skóry, SCC) i rak podstawnokomórkowy skóry (BCC) to niebarwnikowe raki skóry, które różnią się od powszechnie znanego czerniaka. Przede wszystkim czerniak pochodzi z innego rodzaju komórek – melanocytów i mimo większej świadomości społeczeństwa występuje znacznie rzadziej.
Obraz kliniczny raka kolczystokomórkowego, tak samo jak w przypadku raka podstawnokomórkowego, jest zróżnicowany i zależy od umiejscowienia. Rozwija się przede wszystkim na odkrytych częściach ciała tj. głowie i szyi, które są najbardziej narażone na oddziaływanie promieni UV, ale może również występować na tułowiu, kończynach czy genitaliach. W początkowej fazie rak kolczystokomórkowy z wyglądu przypomina rogowaciejącą, łuszczącą się zmianę o charakterze brodawkowatym. Typowy wygląd BCC to blaszka, grudka lub guzek różowej barwy z uniesionym, perełkowatym wałem lub opalizującą, przezroczystą powierzchnią. Bardzo często w obu przypadkach zmiany te mogą przypominać zwykłego strupka, przez co pacjentom wydaje się, że jest to niegroźny defekt kosmetyczny. Szczególnie osoby starsze przekonane są o tym, że zmiany powstałe na skórze, niegojące się owrzodzenia, czy właśnie strupki są wynikiem ich wieku, a nie toczącego się procesu chorobowego.

Profilaktyka – klucz do zdrowia
Podstawowym elementem profilaktyki raka skóry jest ochrona przed promieniowaniem UV, ponieważ słońce jest jednym z głównych czynników ryzyka rozwoju tej choroby. Niezależnie od tego, czy mamy w planach plażowanie czy tylko krótki spacer w pochmurny dzień zawsze należy pamiętać o stosowaniu kremu z filtrem przeciwsłonecznym, a w słoneczne dni dodatkowo o noszeniu nakrycia głowy i okularów przeciwsłonecznych. Ważnym elementem profilaktyki jest także samobadanie skóry – regularne sprawdzanie jej pod kątem wszelkich zmian, tj. pieprzyków czy plam. W przypadku znalezienia niepokojącej zmiany należy niezwłocznie udać się do lekarza. Istotne znaczenie mają również badania dermatologiczne, które powinno wykonywać się raz w roku – szczególnie po okresie wakacyjnym wskazana jest wizyta u dermatologa. Te proste kroki mogą znacząco zmniejszyć ryzyko zachorowania. Niekiedy szybka reakcja może uratować życie.

– Złotym standardem w leczeniu raków skóry jest wycięcie zmiany wraz z marginesem zdrowych tkanek. Można je zastosować w większości przypadków, szczególnie przy wczesnym wykryciu choroby. W przypadku, gdy zmiana znajduje się w nieoperacyjnym miejscu np. na powiece lub została wykryta w zaawansowanym stadium choroby zabieg chirurgiczny jest niemożliwy. W takim przypadku pacjenci otrzymują dedykowaną terapię cemiplimabem. Obecnie z takiej możliwości korzysta ok. 240 chorych na raka płaskonabłonkowego skóry i ok. 400 chorych na raka podstawnokomórkowego – wyjaśnia prof. dr hab. n. med. Piotr Rutkowski, kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków Narodowego Instytutu Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie w Warszawie. – Słońce bez odpowiedniej profilaktyki może być dla nas naprawdę niebezpieczne, dlatego nie powinniśmy bagatelizować żadnych zmian na skórze. Mimo że nowotwory skóry plasują się na podium najczęściej występujących nowotworów w Polsce – zaraz po raku płuca i raku piersi – to wczesna diagnostyka ma fundamentalne znaczenia dla zdrowia i życia pacjenta. Rak skóry to nie wyrok, szczególnie w przypadku, kiedy jest wcześnie zdiagnozowany – puentuje prof. Piotr Rutkowski.

pr/

Data publikacji: 17.10.2023 r.