Po wojnie – głównie w Poznaniu – podjęto szereg pionierskich przedsięwzięć, które zaowocowały powstaniem struktur organizacyjnych sportu osób z dysfunkcjami narządu ruchu i wzroku. W tamtych latach, w kraju zniszczonym wojną, idea wykorzystania elementów ćwiczeń sportowych dla celów rehabilitacji była przedsięwzięciem odważnym i nowatorskim. Wysunęła ją dr hab. med. Janina Tomaszewska, ówczesny adiunkt w poznańskiej Klinice Ortopedycznej profesora Wiktora Degi – światowej sławy twórcy tzw. polskiej szkoły rehabilitacji. Z jej to inicjatywy w 1956 r. po raz pierwszy zorganizowano turnus rehabilitacyjny dla amputowanych w Klinicznym Ośrodku Sanatoryjno-Rehabilitacyjnym w Cieplicach Śląskich uzupełniony o próby jazdy na nartach. W kolejnych latach pracownicy spółdzielni inwalidów zaczęli regularnie uczestniczyć w turnusach sportowo- rehabilitacyjnych oraz regularnie uprawiać różne dyscypliny sportowe.
Pozytywne wyniki aktywności sportowej jako narzędzia rehabilitacji zawodowej szybko zostały dostrzeżone przez działaczy spółdzielczych. Pojawił się pomysł utworzenia specjalnej komórki, której zadaniem miało być prowadzenie rehabilitacji osob niepełnosprawnych poprzez różnego rodzaju formy aktywności ruchowej, organizację wycieczek, obozów itp. W 1961 r. przy Wojewódzkiej Komisji Sportowej Zrzeszenia Sportowego „Start” w Poznaniu powstała pierwsza w Polsce Komisja Wychowania Fizycznego i Sportu Inwalidów. Komisja pracowała pod przewodnictwem Jana Dziedzica, a w jej działalność zaangażowani byli m. in. pracownik Kliniki Ortopedycznej lek. med Aleksander Kabsch i Franciszek Laurentowski (późniejsi profesorowie – pracownicy naukowo-dydaktyczni poznańskiej WSWF i AWF) oraz legendarna postać sportowego ruchu spółdzielczego – inż. Franciszek Karłowski („Ojciec Franek” – wieloletni prezes poznańskiego „Startu”).
Podczas spotkania jubileuszowego nie można było nie wspomnieć o Edwardzie Niemczyku – wybitnym pionierze polskiego ruchu sportowego osób niepełnosprawnych. Działał w Stowarzyszeniu ponad 40 lat, był jego prezesem w latach 90. W 1963 roku był w pierwszej polskiej reprezentacji startującej poza granicami, uczestnicząc w I Europejskich Igrzyskach Inwalidów w Linzu w Austrii. Niestrudzenie wyciągał niepełnosprawnych z domów, mówiąc im by nie czekali na lepszą przyszłość tylko sami ją budowali. Miał wiele pomysłów, m. in. stworzył znane w całej Polsce turnusy rehabiltacyjne „Integra” w Wągrowcu, był także pomysłodawcą sztafety niepełnosprawnych pływaków przez kanał La Manche w 1994 roku.
Z okazji jubileuszu 50-lecia w Poznaniu odbyły się ogólnopolskie zawody sportowe w trzech dyscyplinach – pływaniu, bocci i kręglarstwie. Wzięło w nich udział 140 zawodników niepełnosprawnych wraz z kilkudziesięcioma szkoleniowcami i opiekunami z całej Polski.
Zawody połączone zostały z uroczystością jubileuszową, która odbyła się w sobotę 12 listopada w hali sportowej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza. Na uroczystość jubileuszową przybyło kilkaset osób, w tym przedstawiciele władzy państwowej i samorządowej, instytucji i organizacji działających na rzecz bądź w otoczeniu środowiska osób niepełnosprawnych i sportu.
Przybyli licznie najważniejsi goście jubileuszu – zawodnicy, trenerzy i pracownicy „Startu” – całe pokolenia ludzi, którzy przez pół wieku z entuzjazmem i poświęceniem tworzyli ruch sportowy – autentycznie sensowny, pożyteczny i polepszający jakość życia środowiska osób z niepełnosprawnością.
W trakcie uroczystości Tomasz Wiktor dyrektor Departamentu Sportu i Turystyki wręczył Stowarzyszeniu „Start” – w imieniu marszałka województwa wielkopolskiego Marka Woźniaka – Honorową Odznakę za Zasługi dla Województwa Wielkopolskiego.
Zarząd Stowarzyszenia uhonorował 25 osób zasłużonych dla organizacji zawodników, trenerów i osób wspierających od lat działalność „Startu”. W części artystycznej wystąpił m. in. Integracyjny Klub Tańców Polskich z Zespółu Szkół z Oddziałami Integracyjnymi nr 2 w Poznaniu, pod kierownictwem Jadwigi Banaś.
Uroczystość jubileuszowa była okazją do zaprezentowania nowego logo „Startu” – piątego w 50-letniej historii. Logo przypisane jest do hasła „Włączamy!” i idzie z duchem czasów epoki informatycznej. Nie ma pewności jak długo będzie aktualne, ale goście uroczystości życzyli Stowarzyszeniu „Start” co najmniej 100 lat działalności.
Zawody sportowe jubileuszu 50-lecia wsparli : PFRON, PZSN „Start” w Warszawie, Ministerstwo Sportu i Turystyki, Samorząd Województwa Wielkopolskiego i Urząd Miasta Poznania.
Romuald Schmidt
Prezes Sportowego Stowarzyszenia Inwalidów START w Poznaniu
fot. „Start” Poznań
