„Budujemy społeczeństwo włączające”

Pod koniec września rozpoczął się cykl konferencji edukacyjnych na Śląsku pod powyższym tytułem poświęcony edukacji włączającej uczniów z niepełnosprawnościami. Głównym jego organizatorem jest Fundacja Europejska Rodzina, współrealizatorami – Czepczyński Family Foundation, Wyższa Szkoła Nauk Pedagogicznych w Katowicach, oraz samorządy lokalne poszczególnych miast z województwa śląskiego.

Pierwsza z konferencji miała miejsce 29 września, w Szkole Podstawowej nr 33 w Katowicach. Gościem specjalnym był przewodniczący Parlamentarnego Zespołu ds. Osób z Niepełnosprawnościami, senator Marek Plura. Jak tłumaczył – edukacja włączająca to zasada, która mówi o tym, że każdy uczeń, niezależnie od swoich dysfunkcji, od swoich specjalnych potrzeb edukacyjnych, ma nie tylko prawo, ale też możliwość uczęszczać do „zwykłego” przedszkola, „zwykłej” szkoły, razem ze swoimi rówieśnikami, z koleżankami i kolegami z podwórka, z ulicy, z miejsca w którym żyje. Teoretycznie takie prawo w Polsce istnieje już od bardzo dawna, ale chodzi o to, aby rodzice nie tylko mieli teoretyczne prawo, ale również możliwość wybierać szkołę dla swojego dziecka.

Tak naprawdę edukacja włączająca już się odbywa, Ministerstwo Edukacji i Nauki podaje, że około 70  proc uczniów z orzeczeniami o specjalnych potrzebach edukacyjnych, chodzi do tak zwanych zwykłych klas. Tak naprawdę w każdej klasie jest dziecko z jakąś dysfunkcją, potrzebujące dodatkowego wsparcia – podkreślał parlamentarzysta – jednak chodzi o to, aby w nowym systemie, który właśnie się tworzy w Ministerstwie Edukacji, uczeń miał odpowiednie wsparcie specjalistów – psychologa, pedagoga specjalnego, logopedy, którzy pomogą  mu dobrze, normalnie i naturalnie funkcjonować w klasie. Chodzi też o podobne wsparcie dla nauczycieli przedmiotów, polonistów, matematyków czy biologów, bo każdy nauczyciel ma kontakt qqfz uczniami o różnych potrzebach, a niestety wsparcia nie ma.

Rozpoczyna się drugi rok pilotażu, w ponad 20 ośrodkach w całym kraju, a w dwóch w województwie śląskim, w których eksperymentalnie tworzone są centra wspierania nauczycieli, gdzie fachowcy ze szkół specjalnych mają możliwość wspierania nauczycieli ze zwykłych szkół.

Pedagog specjalny w każdej szkole?

Obecne zmiany w przepisach oświatowych wymagają zatrudnienia od 1 września we wszystkich szkołach podstawowych nowych specjalistów, między innymi pedagogów specjalnych, psychologów, logopedów. Ministerstwo założyło dwa lata na realizację.

Kto będzie ich finansował ? W tym roku resort edukacji uzyskał 700 mln zł na wsparcie zatrudnienia tych nowych specjalistów, na przyszły rok  jest przewidziane na ten cel 1,2 mld zł. Jednak wg senatora Plury jeszcze większym wyzwaniem niż finansowe, jest odpowiedź na pytanie: skąd wziąć tych fachowców? Dyplom pedagoga specjalnego czy psychologa, to jest dyplom studiów co najmniej magisterskich, trwających co najmniej 5 lat.

ABC Empatii

Fundacja Europejska Rodzina stara się z grupą zaprzyjaźnionych organizacji i uczelni ten proces jakoś umożliwić i wdrożyć.

Wiele się rozmawia, również w Ministerstwie na temat edukacji włączającej, nauczycieli, systemu, placówek, a jest jeszcze jeden element tej zmiany, który wymaga uwzględnienia. Chodzi o uczniów, o których mówimy „pełnosprawni”. Oni też potrzebują wsparcia, żeby zrozumieć czym jest niepełnosprawność ich kolegów, koleżanek, które zachowują się czasami trochę inaczej, niż oni. Dlaczego na przykład, nawet na lekcji,mogą pić coca-colę, jeśli spada poziom cukru u dzieci z cukrzycą, czy dlaczego chodzą może troszkę inaczej. Potrzebują wsparcia w zrozumieniu, że mimo tych różnych inności, to są tak samo fajne koleżanki i fajni koledzy.

Na konferencji zaprezentowany został projekt Fundacji Rodziny Czepczyńskich „ABC Empatii, bo wszyscy jesteśmy tacy sami”, skierowany do starszaków w  przedszkolach i uczniów klas 1-3 szkoły podstawowej, przygotowujący do współuczestniczenia z kolegami i koleżankami z niepełnosprawnościami w życiu klasy, co jest jednym z celów edukacji włączającej. Ma za zadanie likwidację stereotypów związanych z niepełnosprawnościami. To 12 opowiadań, na 12 lekcji, pod wymownymi tytułami „Aparat”, „Biała laska”, „Peruka”, „Żółw”. Opowiadania, które  najmłodszym uczniom mówią o tym, że fajnie jest być razem, choć każdy jest trochę inny, ale jeśli zrozumiemy tę inność, to wtedy już nie mamy z tym problemu przez całe życie.

Tak mówi o projekcie jego ambasador Marek Plura: Od urodzenia jestem osobą z niepełnosprawnością, pamiętam, jak bardzo brakowało mi w dzieciństwie relacji z rówieśnikami, bo nigdy nie chodziłem do szkoły, nauczyciele przychodzili do mnie. Dziś ta sytuacja wygląda o wiele lepiej, jednak „ABC Empatii…” to dopiero pierwszy, kompletny pakiet dla przedszkoli i szkół, który trafił w moje ręce. Ma też pozytywną opinię ekspertów Ministerstwa Edukacji, dlatego cieszę się, że wraz z Fundacją mogę  promować go w naszym regionie.

Zajęcia oparte na tym projekcie są już realizowane w śląskich szkołach.

Specjaliści potrzebni pilnie!

Fundacja Europejska Rodzina, wspierająca rodziny osób z niepełnosprawnościami, podjęła współpracę z Wyższą Szkołą Nauk Pedagogicznych w Katowicach. Powstała oferta edukacyjna studiów podyplomowych w zakresie edukacji włączającej, także studiów I i II stopnia wszystkich kierunków pedagogicznych. Przedstawiciele uczelni zaprezentowali ją podczas konferencji.

Dzięki tej współpracy powstał również program kształcenia nauczycieli z Ukrainy, który umożliwi im pracę w polskiej szkole; ze względu na brak nostryfikacji dyplomów nie posiadają oni kwalifikacji nauczycielskich, mimo posiadanych kompetencji.

Jednym z aspektów poruszanych na konferencji było też wsparcie kształcenia uczniów, którzy są uchodźcami wojennymi z Ukrainy.

Konferencje odbywają się w wielu miastach województwa śląskiego, na przełomie września i października.

Czy szkoły specjalne zostaną zlikwidowane?

Wdrażany nowy system edukacji włączającej budzi sporo obaw, zwłaszcza wśród osób kierujących placówkami nauczania specjalnego, czy integracyjnego. Jak zapewnia senator, nowy system nie zakłada likwidacji szkół specjalnych czy klas integracyjnych, one nie znikną. Placówki specjalistyczne są potrzebnym uzupełnieniem całego systemu, ale nie powinny być regułą.

Cała Unia Europejska przechodzi teraz ten proces; w dokumencie „Unia Równości – Strategia na rzecz praw osób z niepełnosprawnościami 2021-2030” zobowiązała państwa członkowskie do wdrożenia systemu edukacji włączającej.

Jesteśmy na początku tego procesu, który dotyczy wszystkich polskich szkół i przedszkoli.

Tekst i fot. Ilona Raczyńska

Data publikacji: 06.10.2022 r.