Odpowiedź na pytanie skąd zrodził się pomysł: „Ballady i romanse – wydanie inne – KOMIKS”? nie jest trudna. Był to sposób, aby szkoła zachwyciła, pomimo że nie zachwyca, aby Stworzyć coś, co wprowadzi, przybliży Romantyzm – trudną epokę, poezję Adama Mickiewicza (…).
W „Archiwum filomatów” zanotowano: „Nie pomnę, czy już po drugiego spełnieniu było kielicha, czy więc drugi kielich dodał Adamowi rezonu i większej śmiałości; ale zda mi się, wyższą, milszą były zapewne od wina pobudką wewnętrzne uradowanie i czułość, że się Adam odkrył w tej chwili z improwizatorstwem, bardzo mało znanem, na imienianch Tomasza po trzech nawet, czy czterech kielichach. Od tego czasu zaczyna się karyera Adamowej improwizacyi, która zawsze po dwóch kielichach następuje.”
W roku 1819 dwudziestojednoletni Adam Mickiewicz, który właśnie ukończył Uniwersytet Wileński, rozpoczął w Kownie pracę jako nauczyciel, utrzymywał korespondencyjny kontakt z przyjaciółmi z Towarzystwa Filomatów, przeżył wielką nieszczęśliwą miłość do Maryli Wereszczakówny, wolny czas poświęcał na naukę języków i, co istotne, lekturę autorów, którzy mieli w znaczący sposób wpłynąć na jego twórczy rozwój (Schiller, Goethe, Byron).
Był to czas twórczego dojrzewania. W 1820 roku powstała słynna „Oda do młodości”, potem kolejne wiersze. Gdy było ich już sporo i złożyły się w swoisty cykl, postanowił je wydać.
Tom „Poezyj” (oznaczony numer jeden) Adama Mickiewicza ukazał się w połowie czerwca 1822 roku w Wilnie. Ta niewielkich rozmiarów książeczka składała się w główniej mierze z 14 utworów ułożonych w cykl „Ballady i romanse”. Były to następujące teksty: „Pierwiosnek”, „Romantyczność”, „Świteź”, „Świtezianka”, „Rybka”, „Powrót taty”, „Kurhanek Maryli”, „Do przyjaciół”, „To lubię”, „Rękawiczka”, „Pani Twardowska”, „Tukaj albo Próby przyjaźni”, „Lilie” i „Dudarz”.
Tomik zawierał także dedykację – „na pamiątkę szczęśliwych chwil młodości” – skierowaną do filomackich przyjaciół oraz przedmowę autora.
Książka okazała się bestsellerem. Początkowy nakład „Ballad i romansów” – 500 egzemplarzy – rozszedł się bardzo szybko. Ponoć już na przełomie listopada i grudnia 1822 roku nie sposób było dostać tego nowego intrygującego tytułu. Maryla Wereszczakówna, jak donoszą źródła, denerwowała się, gdy wciąż, mimo obietnic, nie otrzymywała książki od zakochanego w niej poety. Były próby kopiowania.
Co więcej, w tym samym czasie tomikiem zaczytywano się już w Pradze, do której poezje Mickiewicza zawiózł jeden z jego przyjaciół. W latach 20. XIX w. ballady Mickiewicza ukazały się również w Moskwie i w Petersburgu, Niemczech, Francji…
– To był niebywały sukces czytelniczy – podkreślał w Polskim Radiu literaturoznawca prof. Andrzej Fabianowski. – Książka Mickiewicza ukazała się w łącznym nakładzie trzech tysięcy egzemplarzy. Czytana była przez arystokrację, szlachtę, bogatych mieszczan, ale i przez biedotę. Ponieważ siedemdziesiąt procent ówczesnego społeczeństwa to byli analfabeci, ktoś im to czytał na głos.
Muzykę do ballad komponowali m.in.: Maria Szymanowska, później Stanisław Moniuszko, Ignacy Jan Paderewski.
O tym, że „Ballady i romanse” przetrwały jako jedno ze znanych na świecie dzieł Mickiewicza, przesądziła chyba trzecia fala oddziaływania, którą wywołała współpraca krajów obozu socjalistycznego po II wojnie światowej.
Komiks myślimy, że będzie czwartą falą i sukcesem czytelniczym….
Tak o „Balladach i romansach” mówiła dr Aneta Pukacz podczas konferencji w Specjalnym Ośrodku Szkolno-Wychowawczym dla Dzieci i Młodzieży Niepełnosprawnej w Dąbrowie Górniczej, która podsumowywała projekt Narodowego Centrum Kultury „Ballady i romanse”.
Kolejni prelegenci przedstawili przebieg prac nad komiksem, nad analizą, interpretacją „Ballad i romansów” i dostosowaniami dla dzieci i młodzieży niepełnosprawnej, które powstawały podczas warsztatów stacjonarnych i wyjazdowych.
Na konferencję zostali zaproszeni pedagodzy specjalni, nauczyciele poloniści oraz uczestnicy projektu – twórcy komiksu. Cieszyła się ona zainteresowaniem oraz wzbudziła uznanie dla jego słabowidzących i niewidomych twórców.
Projekt dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Ballady i romanse 2022.
Info i fot. SOSW w Dąbrowie Górniczej, oprac. IKa
Data publikacji: 17.11.2022 r.
