Wzrost liczby zachorowań na chorobę Alzheimera

Ministerstwo Zdrowia opracowuje projekt programu pilotażowego wczesnego wykrywania zespołów otępiennych u pacjentów po 60. roku życia z podejrzeniem deficytu funkcji poznawczych. Planowane są badania przesiewowe w całej grupie osób starszych w kierunku występowania choroby Alzheimera oraz resort planuje prowadzić kampanię informacyjną i edukacyjną, aby zachęcić osoby starsze do badań diagnostycznych w kierunku tej choroby.

Chorobowość rejestrowana (określona na podstawie informacji o udzielonych świadczeniach finansowanych przez NFZ) choroby Alzheimera i chorób pokrewnych wynosiła w 2019 r. 379 tys. i była o 12 proc. wyższa niż w 2014 r.

W przypadku mężczyzn wzrost liczby chorych wynikał głównie ze zmian w strukturze demograficznej populacji kraju. W przypadku kobiet wzrost liczby chorych wynikał również z innych czynników niż zmiany demograficzne.

W latach 2000–2019 w Polsce rosła liczba nowych zachorowań na chorobę Alzheimera i choroby pokrewne. W 2019 r. było 111,8 tys. nowo rozpoznanych przypadków.. Wartość ta była wyższa o 9 proc.w porównaniu z rokiem 2014.

W raporcie „Care Needed, Improving the Lives of People with Dementia”, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) szacuje, że w 2018 r. w Polsce otępienie dotknęło ok. 4 proc. osób w wieku 60+, tj. ponad 375 tys., a w 2040 r. wskaźnik ten może osiągnąć 6 proc. osób w wieku 60+, tj. ponad 772 tys. osób (średnia dla 28 krajów OECD to odpowiednio – 7 proc. i 8 proc.).

W latach 2017-2020 przeprowadzono Ogólnopolskie badanie stanu zdrowia osób starszych, w tym jakości życia związanej ze zdrowiem PolSenior 2, w którym oceniono m.in. częstość występowania zaburzeń funkcji poznawczych oraz sytuację zdrowotną i społeczną chorych. Na podstawie wyników tego badania szacuje się, że częstość występowania zaburzeń funkcji poznawczych w populacji osób starszych w Polsce jest wysoka – średnio co szósta osoba w wieku 60 i więcej lat prezentuje deficyt poznawczy w stopniu nasuwającym podejrzenie otępienia (16,8 proc. osób w wieku 60 i więcej lat w kraju prezentuje łagodne zaburzenia poznawcze, a u 15,8 proc. wysunięto podejrzenie otępienia).

Wykazano wyraźne narastanie częstości podejrzenia otępienia od 12,2 proc. w najmłodszej grupie wiekowej (60–64 lata), aż do ponad połowy populacji osób w wieku 90 i więcej lat. Wyniki prezentowanego badania, w porównaniu do wyników wcześniejszego badania PolSenior wskazują, że na przestrzeni dekady wzrosła w starszej populacji nie tylko częstość podejrzenia otępienia ogółem, ale wzrost ten dotyczył również bardziej zaawansowanych etapów choroby (umiarkowanego i znacznego) – z 3,6 proc. do 4,2 proc. Wzrost ten obserwowano zwłaszcza w grupie kobiet. Z kolei, według szacunków Institute for Health Metrics and Evaluation, w 2019 r. w Polsce na chorobę Alzheimera lub choroby pokrewne mogło chorować 585 tys. osób (1,5 proc. populacji, o 0,2 p.p. więcej niż w 2014 r.). Standaryzowany wiekiem odsetek chorych na alzheimera lub choroby pokrewne był w 2019 r. na zbliżonym poziomie, co w 2014 r. i nie różnił się znacząco od standaryzowanego wiekiem odsetka dla Unii Europejskiej.

Diagnozowanie alzheimera jest procesem złożonym i nie ma jednego badania pozwalającego jednoznacznie i szybko stwierdzić, że u danego pacjenta występuje to schorzenie. Diagnostyka przesiewowa w rozpoznawaniu otępień służy obiektywizacji skarg na zaburzenia poznawcze zgłaszane przez pacjenta i/lub osoby z jego otoczenia. Uzyskane w jej trakcie wyniki pozwalają na ukierunkowanie działań w ramach dalszego postępowania diagnostycznego. Surowy wynik oceny przesiewowej nie może być jedyną podstawą ustalenia otępienia lub stwierdzenia konkretnej choroby przebiegającej z otępieniem.

Zgodnie z obecnymi zaleceniami, oceny przesiewowej w zakresie chorób otępiennych nie należy przeprowadzać w całej populacji osób starszych, proces diagnostyczny związany jest m.in. ze wstępnym rozpoznaniem objawów charakterystycznych dla zespołów otępiennych oraz wykluczeniem innych jednostek chorobowych dających analogiczne objawy.

Warto w tym miejscu podkreślić, że najistotniejszą kwestią w zakresie poprawy wykrywalności chorób otępiennych jest opracowanie optymalnego modelu diagnostycznego, który pozwoli wykryć zaburzenia otępienne na możliwie najwcześniejszym etapie ich rozwoju. Z tego względu Ministerstwo Zdrowia opracowuje obecnie projekt programu pilotażowego wczesnego wykrywania zespołów otępiennych u świadczeniobiorców po 60. roku życia z podejrzeniem deficytu funkcji poznawczych.

Z uwagi na fakt, że głównym celem prowadzonego leczenia choroby Alzheimera jest podtrzymanie aktualnego stanu zdrowia pacjenta oraz niedopuszczanie do gwałtownego rozwoju choroby, rehabilitacja może być ważnym czynnikiem w walce z chorobą.

Wykaz oraz warunki realizacji świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej określa rozporządzenie ministra zdrowia z 6 listopada 2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu rehabilitacji leczniczej (Dz.U. z 2021 r. poz. 265). Na podstawie § 4 ww. rozporządzenia, pacjenci mogą być kierowani na leczenie rehabilitacyjne w różnych wariantach, w zależności od potrzeb i ogólnego stanu zdrowia.

Zgodnie z ostatnimi danymi zamieszczonymi w systemie BASIW (Baza Analiz Systemowych i Wdrożeniowych) oraz Mapami potrzeb zdrowotnych na lata 2022-2026 – w 2021 r. w skali Polski z rehabilitacji korzystało 1848 pacjentów (1107 z rehabilitacji ambulatoryjnej) z rozpoznaniem G30 choroba Alzheimera (wg. ICD-10) oraz 1291 pacjentów (658 z rehabilitacji ambulatoryjnej) z rozpoznaniem F00 otępienie w chorobie Alzheimera (G30.+).

Kampania informacyjna i edukacyjna, dotycząca badań diagnostycznych w kierunku alzheimera prowadzona jest od 2022 r. W ramach kampanii w ubiegłym roku zrealizowano m.in.: emisję spotów telewizyjnych i radiowych, realizację programów tematycznych w telewizji, publikację 3 podcastów tematycznych, kampanię w mediach społecznościowych, reklamę w krzyżówkach. Ponadto uruchomiono stronę internetową kampanii pod adresem https://zostandluzej.pl/ . Projekt jest obecnie kontynuowany i będzie realizowany do końca 2023 r.

Oprac. em/, fot. pixabay.com

Data publikacji: 26.09.2023 r.