Obecny Narodowy Spis Powszechny, który rozpoczął się 1 kwietnia a zakończy 30 czerwca br. jest pierwszym po wstąpieniu Polski do UE. Ma na celu zebranie szczegółowych informacji o liczbie ludności, jej rozmieszczeniu w poszczególnych regionach, strukturze społecznej i zawodowej, a także danych dotyczących rodzin i gospodarstw domowych.
Według GUS spis 2011 ułatwi określenie zmian jakie zaszły w polskim społeczeństwie po przystąpieniu Polski do krajów wspólnoty. Po raz pierwszy zastosowano nowe techniki przy zbieraniu danych. Po pierwsze – od 1 kwietnia do 16 czerwca można dokonywać tzw. samospisu przez Internet – formularz elektroniczny na www.stat.gov.pl. Po drugie – w okresie od 8 kwietnia do 30 czerwca każdy obywatel może spodziewać się, że zadzwoni do niego ankieter GUS, który będzie gromadzi dane telefonicznie (tzw. metoda CATI). Po trzecie – również w okresie od 8 kwietnia do 30 czerwca, co do czwartego domostwa (specjalnie w tym celu wylosowanego) zapuka osobiście rachmistrz. Będzie on zbierał informacje przy pomocy przenośnego urządzenia elektronicznego, tzw. hand-heldu (tzw. metoda CAPI). Dodatkowo, w dniach od 1 do 11 lipca odbędzie się telefoniczna kontrola kompletności i prawdziwości danych, a osoby nią objęte zostaną znowu wytypowane w specjalnym losowaniu.
Niestety mimo zapewnień, że samospis przez Internet jest prosty, dla wielu Polaków z różnymi rodzajami niepełnosprawności, formularz elektroniczny znajdujący się na stronie GUS jest niedostępny.
Został on przetestowany przez pracowników Stowarzyszenia Przyjaciół Integracji (osoby niewidome i słabowidzące, osoby z dysfunkcją ruchu i mające problemy z rozumieniem treści). W trakcie wypełniania formularza pojawiło się sporo utrudnień, a niektóre funkcje są niedostępne dla osób z różnymi niepełnosprawnościami.
Zaobserwowano:
– zbyt mały kontrast pomiędzy elementami graficznymi, co utrudnia nawigację osobom słabowidzącym;
– wszystkie podstrony w serwisie mają jeden tytuł, „Narodowy Spis Powszechny”, co osobom niewidomym i słabowidzącym stwarza problemy z orientacją w serwisie – takie nazewnictwo jest niezgodne ze światowymi standardami dostosowania stron internetowych do potrzeb osób niepełnosprawnych;
– tester badający zrozumienie treści podczas samodzielnego wypełniania formularza gubił się w kolejnych krokach, nie rozumiał treści „Pomocy”;
– formularz adresowy jest całkowicie niedostepny dla osób niepełnosprawnych ruchowo obsługujących komputer jedynie przy pomocy klawiatury (bez myszy);
– osoby niewidome i słabowidzące korzystające ze screenreaderów (komputerowych programów czytających) mają problem z wypełnieniem pola „Nowy obraz” – opcja odświeżania strony jest niewidoczna przez programy czytające;
– okno do weryfikacji wprowadzonego adresu dostępne dla widzącego użytkownika od razu z możliwością wyboru „Potwierdź” lub „Anuluj” – dla osoby niewidomej, słabowidzącej korzystającej ze screenreadera dostępne jest dopiero po wysłuchaniu całej zawartości formularza głównego i kilku innych informacji systemu niezwiązanych z wypełnianiem formularza;
– podczas logowania wymagane jest wypełnienie pola Captcha; pojawia się ono również wtedy, gdy chcemy wysłać online do GUS formularz wypełniony offline – tymczasem osoba niewidoma nie jest w stanie odczytać tego obrazka;
– dla niewidomych użytkowników screenreaderów niedostępne są także pliki PDF zawierające instrukcję wypełnienia formularza spisowego.
Przedstawiciele Integracji zwrócili się do rzecznika prasowego GUS o wyjaśnienia m.in. czy formularz był testowany przez osoby niepełnosprawne i z jakimi niepełnosprawnościami, czy możliwe jest wprowadzenie korekt technicznych do formularza spisu i w jakim czasie może to nastąpić.
